In de bergachtige gemeente Manufahi in Zuid-Timor, waar gezonde voeding vaak het budget van de meeste huishoudens te boven gaat, helpen de Verenigde Naties ervoor te zorgen dat de voordelen van ontwikkeling wijdverspreid zijn.
« Onze leerlingen leden geen honger, maar ze konden geen voedzaam dieet krijgen », zegt Domingos de Jesús, directeur van de Cossamar basisschool in de stad Same, waar 500 leerlingen elke schooldag een maaltijd krijgen. « Nu krijgen ze meer eiwitten en groenten en verhoudingsgewijs minder koolhydraten. »
Met een volle maag zijn leerlingen alerter en letten ze beter op tijdens de les, zegt Caetano Marcelo, directeur van de Betano Elementary School aan de zuidkust van het land. “Dit is erg belangrijk voor hun leerproces”, voegde hij eraan toe.
De kok op een school in Oost-Timor bereidt eten met lokale ingrediënten.
Sommige studentenfamilies kunnen zich geen ontbijt veroorloven en de meesten kunnen zich geen voedzame maaltijden veroorloven. “Voor veel gezinnen hier is het moeilijk om vlees, eieren en sommige groenten te kopen”, zei de heer de Jesús. De meeste van de 60.000 inwoners van de regio zijn kleine zelfvoorzienende boeren.
In Oost-Timor18 procent van de mensen lijdt dagelijks honger en 45 procent van de kinderen onder de vijf jaar heeft een groeiachterstand. Het verbeteren van de kindervoeding behoort tot de drie topprioriteiten van de regering en is een hoeksteen van het nieuwe Sustainable Development Cooperation Framework van de Verenigde Naties in de Aziatische eilandstaat, dat naar verwachting de komende weken zal worden ondertekend en in de periode 2026-2030 zal worden geïmplementeerd.
Het door de VN gesteunde schoolvoedselprogramma komt ten goede aan ruim 70.000 kinderen in het hele land, terwijl het de voedingscapaciteit van de overheid versterkt en duurzaamheid op de lange termijn garandeert.
De regering heeft van schoolvoeding een nationale prioriteit gemaakt en het beheer en de financiering ervan gedecentraliseerd naar de gemeenten.
Hoewel deze aanpak lokaal eigenaarschap en de opname van producten van eigen bodem bevordert, blijven er uitdagingen bestaan bij het diversifiëren van diëten en het garanderen van consistente toegang tot lokaal geteeld voedsel.
Een boer verbouwt producten voor schoolvoedselprogramma’s in Oost-Timor.
Om deze hiaten te dichten heeft het Wereldvoedselprogramma (PMA) en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (fao) werken samen met nationale en lokale autoriteiten om menu’s en toeleveringsketens te versterken, de keukeninfrastructuur te verbeteren en schoolpersoneel op te leiden in voeding en hygiëne, ter ondersteuning van de visie van de regering om voeding, onderwijs en lokale economische ontwikkeling te verbinden met het oog op duurzaamheid op de lange termijn.
stoofpot en bonen
Op een recente maandag bestond het menu op Same School uit hertenstoofpot, groenten en bruine rijst, allemaal geserveerd op roestvrijstalen dienbladen, verstrekt door het Ministerie van Onderwijs met de steun van PMA.
Het WFP adviseerde de autoriteiten ook over het creëren van evenwichtige maaltijdplannen met behulp van lokale ingrediënten en helpt bij de bouw van een moderne keuken op het schoolterrein.
In Betano, waar de kinderen diezelfde maandag genoten van kipsatéspiesjes met spinazie, vergezeld van rijst en bonen, fao keukenapparatuur aanwezig. Het WFP verzorgde trainingen over budgetbeheer, het bereiden van schoolmenu’s en keukenhygiëne.
“De leerlingen eten alles, en dat is geweldig om te zien”, zegt Imana Imaculada Fernandes, chef-kok op dezelfde school. « De maaltijdplannen, opgesteld op advies van de overheid en het WFP, bevatten 75 procent lokale producten. »
Fernandes en zijn team kunnen 35 cent per dag per kind uitgeven en nog eens 7 cent extra voor andere kosten, zoals brandstof en arbeid. « Dat is 70 procent meer dan voorheen, en dat vertaalt zich in voedzamer eten en betere hygiëne. »
Eet wat je kweekt
Het initiatief genereert ook een stabiel inkomen voor lokale boeren. André Pereira de Sousa en zijn buren aan de rand van Betano zien een stabiele vraag naar hun tomaten, watermeloenen, zoete aardappelen en bananen.
“Het grootste voordeel is dat we geen tijd meer verspillen of brandstof gebruiken als we naar de markt gaan”, zei hij. « We kunnen die tijd gebruiken om onze boerderijen te verbeteren en meer tijd aan onze gezinnen door te brengen. » De stabiele vraag heeft ook de voedselverspilling verminderd en boeren ertoe aangezet de productie te verhogen.
Betano-boeren die de scholen bevoorraden, behoren tot de 9.000 huishoudens die hebben geprofiteerd van een FAO-programma voor natuurbehoudslandbouw.
Als gevolg hiervan hebben ze zich gediversifieerd naar gewassen met een hogere waarde en gebruiken ze nu mest in plaats van kunstmest, waardoor de kosten en de impact op het milieu van hun boerderijen afnemen. De groep boeren kreeg ook kleine molens om meel te produceren en snacks voor de verkoop klaar te maken, samen met een aanhangwagen om hun producten te vervoeren.
Een gezamenlijke aanpak
Het gecoördineerde werk van de FAO en het WFP is een voorbeeld van een aanpak die steeds meer wordt overgenomen door de Verenigde Naties, waar agentschappen op een complementaire manier werken om de regering te ondersteunen.
“Dit is een goed voorbeeld wanneer één plus één gelijk is aan meer dan twee, wat de voordelen voor een grotere duurzaamheid van de projecten versterkt”, zegt Funmi Balogun Alexander, de Wooncoördinator van de Verenigde Naties in Oost-Timor. « Het nieuwe samenwerkingskader tussen Oost-Timor en de Verenigde Naties is rond deze gezamenlijke aanpak opgebouwd. »
