Op een ogenschijnlijk gewone dag in Semarang, Indonesië, begonnen sommige treinpassagiers zich misselijk te voelen. Andere mensen in de buurt zeggen dat ze niet kunnen ademen. Vijf zijn flauwgevallen. Men reageert niet. Een paar minuten later passeert een miniatuurauto hen, gevolgd door een groep mensen gekleed in oranje pakken die lijken op die van astronauten. Ze zijn op zoek naar bommen.
Zo ziet een fictieve simulatieoefening van een chemische terroristische aanslag eruit.
“De dreiging van chemisch terrorisme is reëel”, zegt Niki Esse de Lang van het United Nations Office on Drugs and Crime. UNODCRegionale terrorismebestrijdingscoördinator voor Zuidoost-Azië en de Stille Oceaan. “Om dit tegen te gaan hebben we een robuust en geïntegreerd antwoord nodig van alle relevante actoren.”
Een zeer reële dreiging
Indonesië test zijn vermogen om op dergelijke bedreigingen te reageren door middel van simulaties, waarbij vertegenwoordigers van overheidsinstanties en de particuliere sector samenkomen.
Tot nu toe zijn er de afgelopen maanden twee gevangen gehouden in Semarang, gezamenlijk georganiseerd door het UNODC en het Indonesian National Counter-Terrorism Agency (BNPT), met de steun van de Mobiele Brigade van de Indonesische Nationale Politie (Brimob-Polri).
Sinds 2011 hebben er minstens acht incidenten van chemisch terrorisme plaatsgevonden in Indonesië, en internationaal opererende terroristische groeperingen, waaronder ISIL, hebben chemische wapens gebruikt in Irak en Syrië. In 1995 gebruikten leden van de Aum Shinrikyo-beweging de giftige chemische verbinding sarin in de metro van Tokio, Japan, waarbij onmiddellijk vijftien mensen om het leven kwamen en meer dan duizend anderen gewond raakten.
Terroristen kunnen ook dezelfde chemicaliën gebruiken die worden gebruikt in legitieme industrieën, zoals de mijnbouw, de landbouw of de farmaceutische industrie. Chloor, dat bijvoorbeeld veel wordt gebruikt in waterzuiveringsinstallaties, kan ook een chemisch wapen opleveren.
Deze complexe dreiging vereist een sterke samenwerking tussen overheden en de particuliere sector op nationaal, regionaal en internationaal niveau.
Voorbereiding tegen chemisch terrorisme
Buiten de trein in Semarang arriveerden tijdens de training nog meer mensen in beschermende kleding. Het is druk op de scène. Sommigen richten een controlezone in, anderen zetten ontsmettingsstations op en een andere groep verleent medische hulp.
Een paar open laptops en tactische apparatuur om de lucht en mogelijk vervuilde oppervlakken te meten, terwijl één team de grenzen op de grond tekent in rood, geel en groen, afhankelijk van de gedetecteerde besmettingsniveaus.
Een miniatuurauto met sensor en camera rijdt rond, neemt monsters en helpt experts buiten de perimeter de toxiciteitsniveaus te bepalen. In de buurt wordt een team gekleed in gele pakken door hun teamgenoten besproeid voordat ze voorzichtig hun dikke beschermende kleding uittrekken.
‘Een entiteit alleen kan dit niet doen’
Deze eerstehulpverleners behoren tot verschillende eenheden en instanties: politie, leger, terrorismebestrijding, bommenopruiming, forensisch onderzoek, brandweer en beveiliging van de openbare infrastructuur.
Alle belanghebbenden, en niet alleen de veiligheidstroepen, moeten zich voorbereiden op het anticiperen op dergelijke terreurdaden.
“Deze training is noodzakelijk vanwege de dreiging van dit soort terrorisme”, zegt Edi Suranta Sinulingga, commandant van de chemische, biologische, radiologische en nucleaire eenheid van de Indonesische Nationale Politie. “Er zijn steeds meer gevallen in Indonesië, dus alle belanghebbenden, en niet alleen de veiligheidstroepen, moeten zich voorbereiden om op dergelijke terreurdaden te anticiperen.”
Elk ministerie, instituut of agentschap heeft verschillende procedures of manieren om te reageren.
“Een zeer gecoördineerde reactie op zo’n complexe aanval vereist een sterke samenwerking tussen de instanties”, zegt Niels den Hollander, expert op het gebied van terrorismepreventie van UNODC.
« Eén entiteit alleen kan dit niet doen. »
Indonesische teams nemen deel aan trainingsoefeningen ter voorbereiding op mogelijke chemische terreuraanslagen.
Vliegtuigen, treinen en hotelkamers.
Een andere recente simulatie vond plaats in een hotelkamer en een andere vond afgelopen zomer plaats in een vliegtuig. Bij de eerste ging het om complexere elementen, zoals fictieve daders met gasmaskers en vuurwapens, verdacht gevaarlijk materiaal, gijzelaars op een vliegveld en explosies die echte rook veroorzaakten op het oefenveld.
“Voor medisch personeel is deze training van enorme waarde”, zei een medische hulpverlener in het Kariadi-ziekenhuis in Semarang. “We moeten aan strikte veiligheidsprotocollen voldoen voordat we besmette gebieden betreden om slachtoffers te helpen. Als we dat niet doen, kunnen we zelf slachtoffer worden. »
Er zijn meer gespecialiseerde sessies gepland die zich richten op het beheer van de plaats delict, zodat eerstehulpverleners weten hoe ze bewijsmateriaal ter plaatse op de juiste manier kunnen registreren en verzamelen, zodat dit toelaatbaar is in strafprocedures.
“Door deze instanties samen te brengen om oefeningen uit te voeren, faciliteren we een proces waarbij experts zich op hun gemak voelen bij het maken van fouten, het leren ervan, het identificeren van lacunes en het ontwikkelen van programma’s om deze te verhelpen”, aldus Dimas Andianto, UNODC-programmamedewerker. « Het is immers veel gemakkelijker om tijdens een oefening een fout onder ogen te zien en ervan te leren dan in het echte leven. »
Lees meer over het werk van UNODC in Zuidoost-Azië en de Stille Oceaan hier.
