Zoals gerapporteerd in een nieuwsbrief van de in Brussel gevestigde NGO Mensenrechten zonder grenzenHet einde van de zomervakantie in Frankrijk, bekend als ‘terug naar school’, brengt vaak hernieuwde sociale spanningen met zich mee. Dit jaar volgde dat patroon, toen de rust van de zomer plaats maakte voor een ander conflict over een terugkerend nationaal vraagstuk: hoe moslimvrouwen zich moeten kleden.
Eind augustus, terwijl Frankrijk nog op pauze stond, kondigde Gabriel Attal, 34, nieuw benoemde minister van Nationaal Onderwijs en favoriet van president Emmanuel Macron, aan dat “de abaya niet langer op scholen gedragen mocht worden”, meldt Roger Cohen in de New York Times
Zijn brutale bevel, dat van toepassing was op openbare middelbare en middelbare scholen, verbood losse, lange jurken die door sommige moslimstudenten werden gedragen. Dit leidde tot een nieuw debat over de Franse identiteit.
De regering is van mening dat onderwijs etnische of religieuze verschillen moet elimineren ten dienste van een gemeenschappelijk engagement voor de rechten en verantwoordelijkheden van het Franse staatsburgerschap. Zoals de heer Attal zegt: “Je zou de religie van studenten niet moeten kunnen onderscheiden of identificeren door naar ze te kijken. »
Protesten tegen het abaya-verbod
Sinds deze aankondiging hebben moslimorganisaties die de ongeveer 5 miljoen moslimminderheden vertegenwoordigen, geprotesteerd. Sommige meisjes dragen kimono’s of andere lange kleding naar school om te laten zien dat het verbod willekeurig lijkt. Er is een verhit debat losgebarsten over de vraag of de verrassing van Attal in augustus, vlak voor het begin van het schooljaar, een politieke stunt was of een noodzakelijke verdediging van de seculiere idealen van Frankrijk.
“Attal wilde hard lijken voor politiek gewin, maar dat was gewoon moed”, zegt Nicolas Cadène, medeoprichter van een organisatie die het secularisme in Frankrijk in de gaten houdt. “De echte moed zou zijn om de segregatie op school aan te pakken, die leidt tot verschillende etnische en religieuze identiteiten. »
De kwestie van religieuze symbolen op scholen is niet nieuw. Frankrijk verbood in 2004 ‘opzichtige’ advertenties, waardoor er ruimte ontstond voor interpretatie.
De vraag is of de wet zich in gelijke mate richt op islamitische hoofddoeken, katholieke kruisen en joodse keppeltjes, of dat de wet zich primair richt op de islam. De abaya, een weerspiegeling van de islamitische identiteit maar potentieel bescheiden qua kleding, was tot de verklaring van de heer Attal een grijs gebied.
In de praktijk betekent ‘opzichtig’ vaak moslim. De Franse bezorgdheid over de breuklijnen in het secularisme, verergerd door verwoestende islamistische aanvallen, heeft zich geconcentreerd op moslims die de “Fransheid” verwerpen ten gunste van religieuze identiteit en extremisme.
De niqab, de sluier, boerkinide abaya en zelfs de hoofddoek op schoolreisjes hebben in Frankrijk ongebruikelijke aandacht gekregen in vergelijking met Europa en vooral de Verenigde Staten, waar de nadruk wordt gelegd op religieuze vrijheid in plaats van op de vrijheidsreligie van de Fransen.
De afgelopen jaren heeft het strikte secularisme, dat in 1905 bedoeld was om de katholieke Kerk uit te sluiten van het openbare leven, zich verhard van een algemeen aanvaard model dat religieuze vrijheid toestaat, naar een inflexibele en omstreden doctrine die door rechts en de samenleving samen is aangenomen als een middel ter verdediging tegen bedreigingen. variërend van islamitisch extremisme tot islamisme. Amerikaans multiculturalisme.
“Dit had in 2004 moeten gebeuren, en dat zou ook gebeurd zijn als we geen leiders zonder moed hadden gehad”, zei de extreemrechtse anti-immigratieleider Marine Le Pen over mevrouw Attal. ‘Zoals generaal MacArthur opmerkte, kunnen verloren veldslagen in twee woorden worden samengevat: te laat. »
De vraag is: te laat waarvoor? Abaya’s op scholen verbieden, waar de heer Attal om vraagt? Of de proliferatie van kansarme scholen in de worstelende buitenwijken stoppen, waar de kansen voor islamitische immigrantenkinderen kleiner worden en de risico’s op radicalisering toenemen?
Dit is waar Frankrijk verdeeld is: ruim 80 procent keurt het verbod goed, maar dat is cruciaal voor de toekomst van het land.
Sommigen zijn van mening dat secularisme gelijke kansen mogelijk maakt, terwijl anderen het beschouwen als een manier om gelijkheid van kansen te garanderen. hypocrisie maskeren vooroordelen, zoals deze buitenwijken illustreren.
De onthoofding van leraar Samuel Paty in 2020 door een extremist wekt nog steeds woede op. Toch gaven de rellen die volgden op de schietpartij door de politie op een tiener van Algerijnse en Marokkaanse afkomst blijk van wrevel over het waargenomen risico onder moslims.
“De Franse regering beroept zich op de wetten van 1905 en 2004 om ‘republikeinse waarden te beschermen’ in een puberkostuum, en onthult daarmee haar zwakte in het toestaan van vreedzaam samenleven voorbij de verschillen”, schrijft socioloog Agnès de Féo in Le Monde.
Eric Ciotti van de centrumrechtse Republikeinen wierp tegen dat ‘communitarisme’, dat wil zeggen de prioriteit die wordt gegeven aan religieuze/etnische identiteit boven nationale identiteit, ‘de Republiek bedreigt’. De heer Attal, zei hij, reageerde op de juiste manier.
De Republikeinen zijn belangrijk omdat Macron geen meerderheid in het parlement heeft, waardoor hij waarschijnlijk een wetgevende bondgenoot is.
Met het besluit van de heer Attal worden duidelijke politieke doelstellingen nagestreefd. De heer Macron regeert vanuit het centrum, maar leunt naar rechts.
Attal verving Pap Ndiaye, de eerste zwarte minister van Onderwijs, in juli nadat rechtse aanvallen hem dwongen af te treden, te midden van nauwelijks verhuld racisme en vitriool.
Hij werd ervan beschuldigd de Amerikaanse “doctrine van diversiteit” te hebben geïmporteerd en “alles tot huidskleur te reduceren”, zoals de extreemrechtse partij Valeurs Actuelles zegt.
Vóór zijn afzetting had de heer Ndiaye een verregaand verbod op de abaya verworpen, waarbij hij zei dat bestuurders van geval tot geval moeten beslissen.
Cheikh Sidibé, een 21-jarige zwarte leraar op een middelbare school in Parijs, zei dat zijn voormalige directeur moslimstudenten mishandelde door hen willekeurige kledingcontroles op te leggen.
“We moeten ons concentreren op de echte problemen, zoals de slechte lerarensalarissen”, zegt de heer Sidibe, een moslim. “Gemarginaliseerde studenten in precaire situaties hebben hulp nodig, geen politiekleding. »
De politieke impact blijft onzeker. Maar de maatregel lijkt meer te verdelen dan te verenigen, ondanks het doel van het secularisme.
“Secularisme moet vrijheid en gelijkheid toestaan, ongeacht geloofsovertuigingen”, verklaarde de heer Cadène. “Dit mag geen wapen worden om mensen het zwijgen op te leggen. Dit zal het niet aantrekkelijk maken.
