HRWF (12.07.2023) – Op 26 juni heeft het Federal Observatory on Cults (CIAOSN / IACSSO), officieel bekend als de “Centrum voor informatie en advies over schadelijke cultische organisaties‘ en gemaakt door de wet van 2 juni 1998 (gewijzigd door de wet van 12 april 2004), publiceerde een aantal “Aanbevelingen betreffende hulp aan slachtoffers van sektarische invloeden“.
(Franse versie I – Franse versie II)
Slachtoffers van « sekten » of religies?
Het Cult Observatory is niet belast met het verlenen van psychosociale of juridische bijstand aan slachtoffers van sektes. Het verwijst vragenstellers echter door naar de juiste ondersteuningsdiensten en geeft algemene juridische informatie. De beschreven misstanden en misstanden zijn zeer divers van aard, stelt de Sterrenwacht.
Slachtoffers zijn volgens het Observatorium mensen die verklaren te lijden of geleden te hebben onder cultische manipulatie of de gevolgen van cultische manipulatie van een naaste.
Het Waarnemingscentrum wijst er in de tekst van zijn Aanbeveling op dat “het begrip slachtoffers in werkelijkheid ruimer is dan wat de wettelijke definities geven. Naast directe slachtoffers (ex-volgers etc.) zijn er ook nevenslachtoffers (ouders, kinderen, vrienden, familieleden etc.) en stille slachtoffers (ex-volgers die de feiten niet aan de kaak stellen maar lijden, kinderen etc.) ”. Het is ook voorzichtig om bepaalde oratorische voorzorgsmaatregelen te nemen en niet de toestand te onderschrijven van een persoon die beweert slachtoffer te zijn.
Op gerechtelijk vlak kunnen « juridische assistenten alleen tussenbeide komen en hulp bieden als er een strafrechtelijke klacht wordt ingediend, wat zelden het geval is in de cultische context », stelt het Observatorium. Het begrip ‘cultus’ bestaat echter niet bij wet, en ‘de cultische context’ nog minder.
Het is waar dat op alle gebieden van menselijke relaties (familie, huwelijk, hiërarchisch, professioneel, sport, school, religieus…) de slachtoffers het om uiteenlopende psychologische of andere redenen moeilijk vinden om een strafrechtelijke klacht in te dienen.
In de religieuze context, en in het bijzonder in de rooms-katholieke kerk, is het aantal slachtoffers van gedocumenteerde en bewezen gevallen van seksueel misbruik dat strafbaar is of was, wereldwijd echter ontelbaar. Op het moment dat deze misbruiken werden gepleegd, zwegen de echte slachtoffers en duizenden zagen af van het indienen van een aanklacht. Het uitkiezen en stigmatiseren van zogenaamde ‘sekten’ buiten de algemene religieuze context kan alleen maar een afgeknotte kijk op de werkelijkheid geven. Sekten » bestaan niet in de wet.
Wie moet de slachtoffers betalen? De staat, en dus de belastingbetaler?
Over de hele wereld zijn en zijn er slachtoffers geweest van verschillende soorten religieuze, spirituele of levensbeschouwelijke groeperingen. De staat geeft geen financiële steun voor de psychologische zorg van genoemde slachtoffers.
De katholieke kerk heeft eenzijdig en definitief besloten haar gelederen te zuiveren, vermeende gevallen van misbruik te identificeren en te documenteren, klachten in rechtbanken of in andere contexten te behandelen en financieel tussen te komen om schade veroorzaakt door leden van haar geestelijkheid te dekken. Juridische stappen die leiden tot boetes, financiële compensatie van bewezen slachtoffers door de rechterlijke macht of gevangenisstraffen kunnen ook nodig zijn.
In onze democratieën zijn de legale kanalen de veiligste. De eerste hulp die moet worden gegeven aan mensen die beweren slachtoffer te zijn, is legaal: hen helpen een klacht in te dienen en vervolgens erop vertrouwen dat het rechtssysteem de feiten vaststelt, de status van het slachtoffer al dan niet bevestigt en in zijn vonnissen een passende financiële vergoeding opneemt voor eventuele psychische schade.
Dit is de enige geloofwaardige manier om vast te stellen of er sprake is van een wetsovertreding door een bepaalde religieuze groepering, of er slachtoffers zijn gevallen en of deze moeten worden gecompenseerd.
Het Cult Observatory is een centrum voor informatie en advies. Het kan dus op legitieme wijze een advies uitbrengen en een aanbeveling doen aan de bevoegde Belgische autoriteiten. Het heeft echter aan geloofwaardigheid ingeboet sinds zijn mening over vermeend seksueel misbruik van minderjarigen gepleegd binnen de beweging van Jehova’s Getuigen en zogenaamd verborgen door de religieuze hiërarchie volledig was afgewezen door een Belgische rechtbank wegens gebrek aan bewijs in 2022.
Een advies van het Cult Observatory betrapt door de Belgische justitie
In oktober 2018 publiceerde het Cult Observatory een rapport over vermeend seksueel misbruik van minderjarigen gepleegd binnen de gemeenschap van Jehova’s Getuigen en vroeg het Belgische federale parlement om de zaak te onderzoeken.
Het Observatorium zei dat het verschillende getuigenissen had ontvangen van mensen die beweerden seksueel misbruikt te zijn, wat leidde tot een reeks invallen in gebedshuizen en huizen van Jehovah’s Getuigen.
Deze beschuldigingen van seksueel misbruik werden fel bestreden door de religieuze gemeenschap. De Jehovah’s Getuigen vonden dat dit hen en hun reputatie schaadde en stapten naar de rechtbank.
In juni 2022 oordeelde de Brusselse Rechtbank van Eerste Aanleg in het voordeel van de Jehova’s Getuigen en veroordeelde het Observatorium.
Dat heeft het vonnis bepaald het Observatorium “heeft een fout begaan bij het opstellen en verspreiden van het rapport ‘Rapport over de behandeling van seksueel misbruik van minderjarigen binnen de Jehova’s Getuigen-organisatie’.”
De Brusselse Rechtbank van Eerste Aanleg beval de Belgische Staat ook om het arrest gedurende zes maanden op de homepage van de Sterrenwacht te publiceren.
De beslissing van de rechtbank werd verwelkomd door Jehovah’s Getuigen, die een « bijzonder berucht gerucht » aan de kaak hadden gesteld dat gericht was tegen hun gemeenschap van zo’n 45.000 leden en sympathisanten in België.
The Cult Observatory beveelt publieke financiering aan voor organisaties met weinig geloofwaardigheid of transparantie
Het Observatorium stelt dat een van zijn belangrijkste partners aan Franstalige kant, de Ondersteuningsdienst voor slachtoffers van controle en sektarisch gedrag (SAVECS) van de Familie Marconi plannen (Brussel), « mensen heeft geholpen en geadviseerd die verklaren te lijden of te hebben geleden onder cultische manipulatie of de gevolgen van cultische manipulatie van een dierbare », maar heeft om budgettaire redenen de deuren gesloten.
Aan Nederlandstalige kant zegt de Sterrenwacht samen te werken met de vzw Studie en Adviesgroep Sekten (SAS-Sekten)maar de vrijwilligers van de vereniging kunnen de hulpvragen die onbeantwoord blijven niet meer behandelen.
Het Waarnemingscentrum prijst de expertise en professionaliteit van deze twee verenigingen.
Voorlopig onderzoek naar deze twee organisaties roept echter bedenkingen op over hun transparantie, en bijgevolg over de betrouwbaarheid van het advies van de Waarnemingspost.
De SAVECS website bevat geen jaarlijks activiteitenverslag en vermeldt ook geen informatie over de door hen behandelde slachtofferhulpzaken (aantal zaken, aard, betrokken religieuze of levensbeschouwelijke bewegingen, enz.).
De Marconi Consultatie- en Gezinsplanningscentrum zwijgt ook over de kwestie van hulp aan sekteslachtoffers. De Centrum Marconi verricht de volgende werkzaamheden: medische consultaties; anticonceptie, zwangerschapscontrole, aids, soa’s; psychologische raadplegingen: individuen, koppels en gezinnen; sociaal overleg; juridisch advies; fysiotherapie. Het biedt ook “een dienst om slachtoffers van cultische invloed en gedrag te helpen – SAVECS -: psychologisch luisteren en overleg, preventie, discussiegroepen”. Het helpen van slachtoffers van sekten lijkt dan ook zeer perifeer te zijn in haar opdracht.
De SAS-sekte is een organisatie die in 1999 werd opgericht naar aanleiding van het Belgische parlementaire rapport over sekten, dat een bladzijde op de Officiële website van het Vlaamse Gewest de inwoners van de regio informeren over het bestaande sociale hulpdiensten. Hoewel hulp aan sekteslachtoffers als eerste punt van zijn mandaat wordt vermeld, is er ook geen activiteitenverslag over dit onderwerp. Nogmaals, een totaal gebrek aan transparantie en een enorme kloof tussen wat wordt gezegd en wat misschien wordt bereikt.
De huidige zichtbare figuur van SAS-Sekten is een voormalige Jehovah’s Getuige die de beweging voor de rechter sleepte op beschuldiging van discriminatie en aanzetten tot haat. In 2022 verloor hij het hoger beroep, zijn beschuldigingen werden ongegrond verklaard.
Mensenrechten zonder grenzen is van mening dat publieke financiering van dergelijke groepen, zoals aanbevolen door het Cult Observatory, niet geloofwaardig is en dat er een andere oplossing moet worden gevonden.
Het slechte voorbeeld van Frankrijk, niet te volgen
Op 6 juni 2023, Dat meldden Franse media dat de verdeling van openbare middelen aan dubieuze verenigingen had geleid tot het aftreden van de president van het Franse Cult Observatory (MIVILUDES) tegen de achtergrond van de Marianne Fonds schandaal, waarvan hij de manager was onder het gezag van zijn minister, Marlène Schiappa.
Op 16 oktober 2020 werd een leraar op een middelbare school, Samuel Paty, onthoofd door een 18-jarige moslimextremist omdat hij zijn leerlingen cartoons van Mohammed had laten zien, gepubliceerd door « Charlie Hebdo ». Op initiatief van de Franse regering werd toen het Mariannefonds gelanceerd door minister Marlène Schiappa (initieel budget 2,5 miljoen EUR). Het doel was om verenigingen te financieren die strijden tegen moslimfundamentalisme en separatisme. Vervolgens betoogde minister Schiappa dat sekten niet minder separatistisch en fundamentalistisch zijn, en dat anti-sekteverenigingen uit dit fonds moeten worden gefinancierd. Sommigen van hen die dicht bij MIVILUDES stonden, hadden toen « prioriteit » gekregen en « geprofiteerd van privileges », wat welkom was gezien hun financiële moeilijkheden. Op 31 mei 2023 bracht de Algemene Inspectie van de Administratie (IGA) een eerste rapport uit over wat in Frankrijk bekend staat als het schandaal van het Mariannefonds.
Er zijn klachten ingediend tegen verschillende Franse anti-sekteverenigingen.
De Belgische staat en de belastingbetaler mogen niet worden gebruikt om de financiën van niet-transparante verenigingen te redden.
