Mevrouw de Voorzitter,
dames en heren,
Het Europa van vandaag wordt niet noodzakelijk voortgestuwd door visionaire leiders zoals we die kennen uit onze geschiedenisboeken: Schuman, Spinelli, Spaak.
Tegenwoordig wordt het politieke project van Europa voornamelijk gedreven door visionaire burgers. Door de mensen van Europa.
Dat is niet abnormaal.
We leven niet meer in de jaren vijftig.
Mensen zijn tegenwoordig mondiger.
Veeleisender tegenover degenen die een leidinggevende positie bekleden.
Dat is natuurlijk een gezonde evolutie.
Omdat vrije en autonome burgers, samen met een vrije en onafhankelijke pers, de kern vormen van onze democratie;
ze garanderen een sterke democratische verantwoording.
Die publieke druk hebben we gevoeld tijdens de COVID-crisis.
Terwijl politici er vaak op wezen dat gezondheidszorg vanuit institutioneel oogpunt een nationale bevoegdheid was. En vaccins zijn Europa’s zaken niet: het was de publieke opinie, het waren de mensen van Europa die de weg vrijmaakten voor een Europees antwoord op de pandemie. Zoals voorzitter Von der Leyen het heel openhartig formuleerde: « Dit is het moment van Europa ».
Hetzelfde zien we nu gebeuren in de energiecrisis. Europeanen zien dat de energiemarkten internationaal zijn, niet nationaal. Dat energieprijzen worden gebruikt als geopolitiek wapen. Dat individuele lidstaten tegen de grenzen aanlopen van wat ze alleen kunnen, maar dat Europa niet machteloos mag staan.
Dat onze soevereiniteit – ons handelingsvermogen – niet alleen op nationaal maar ook op Europees niveau ligt. Een inzicht dat niet nieuw is voor Europese burgers. Al voordat de energiecrisis uitbrak, in 2019, vond 90% van de Europeanen dat het ook de taak van Europa was om de energievoorzieningszekerheid te garanderen en de energieprijzen onder controle te houden.
Dit Huis vangt waarschijnlijk het beste het ongeduld van de mensen. Omdat je uit ervaring weet wat het is om lang en hard te vechten voor je rechtmatige plek in de Unie.
Het EP is altijd de ‘eerste instelling’ geweest in formele zin – eerst in de Verdragen en eerst in protocol. Maar lange tijd was het niet de eerste in de beleidsvorming.
In de woorden van professor David Farrell: “Een groot deel van zijn leven had het Europees Parlement kunnen worden bestempeld als ‘een meertalige praatclub’. Vandaag is hij een van de machtigste wetgevers ter wereld”.
Het is belangrijk om samen de mijlpalen van dit Parlement te vieren:
- Opgericht in 1952
- De eerste rechtstreekse verkiezingen in 1979
- De Verdragen van Maastricht in 1992 en van Lissabon in 2009 die van het Parlement een volwaardige medewetgever maakten. Samen met de Raad.
We kunnen als Europeanen trots zijn op de weg die we samen hebben afgelegd.
Dames en heren, mevrouw de voorzitter,
Dat gezegd hebbende, de klus is nog lang niet geklaard. Democratie is een onvoltooid werk.
Als we onze democratie echt willen versterken, moeten we ons ook inspannen om het Europees Parlement te versterken.
Alle grote uitdagingen, of het nu de oorlog in Oekraïne is, migratiestromen, energieprijzen, al deze uitdagingen spelen zich af op internationaal niveau, dus we moeten onze democratie op hetzelfde internationale niveau versterken. Op ons Europese niveau.
Want de wereld verandert en wij moeten mee veranderen.
We zeggen dit vaak tegen het publiek, tegen onze kiezers – “het is tijd voor verandering” – maar misschien moeten we het vaker tegen onszelf zeggen.
Veel landen aan de oostgrenzen van Europa – in de Westelijke Balkan maar ook in Oekraïne en Moldavië – ontwerpen hun toekomst in onze familie. En deze nieuwe realiteit zou ons moeten aanzetten om onze benchmarks te heroverwegen. Het dwingt ons om ons politiek apparaat aan te passen, om nieuwe stappen te zetten in de Europese democratie. Om in de komende jaren en decennia meer daadkrachtig op te treden. Beter toegerust zijn om de Europese belangen in de wereld te beschermen.
De Conferentie over de toekomst van Europa heeft ons een uitstekende basis gegeven voor het bespreken van de veranderingen die we nodig hebben. Het is nu aan ons om van debat naar actie te gaan en een positieve invloed te hebben op het leven van onze burgers.
We rekenen erop dat deze Vergadering deze rol blijft spelen.
« Brussel » en « Europese burgers » blijven verbinden.
Welke weg we ook kiezen, het Europees Parlement zal onvermijdelijk nog een sprong voorwaarts maken door werkelijk Europa’s « eerste instelling » te worden.
Mevrouw de Voorzitter,
dames en heren,
Ik ben optimistisch over onze toekomst.
Onze Europese democratie is verre van volmaakt.
Het heeft continue verbetering nodig.
Maar het is niet de tere plant die we de afgelopen jaren dachten.
Onze democratie is veerkrachtiger dan we soms denken.
Te midden van de opkomst van autocratische tendensen waarvan de illegale oorlog van Poetin in Oekraïne de pijnlijkste uiting is, stapelen sprankjes hoop zich op. Hier in Europa met een ongeziene eenheid in het licht van ongeziene tegenspoed. Het laat zien dat we in staat zijn om voor onze Europese democratie te zorgen en deze verder te ontwikkelen.
In diezelfde geest: ik wil het fundamentele werk dat dit Parlement heeft verricht ter bescherming van de democratie en de rechtsstaat in Europa eren. We kunnen deze strijd voor de grondrechten niet alleen aan rechtbanken overlaten. Wij politici moeten ook het zware werk doen.
Als lid van de Europese Raad juich ik de volharding van dit Parlement en de koploperrol die het heeft gespeeld toe. We hebben je nodig om die waakzame waakhond te blijven.
Samen met u moet er nog veel meer gebeuren: van de Europese green deal, over energiezekerheid en transitie tot migratiehervorming. We hebben nog 18 maanden te gaan tot het einde van het mandaat. Het Belgische voorzitterschap van de Raad in het begin van 2024 zal klaar staan om met u samen te werken om het hoofdstuk van deze legislatuur succesvol af te sluiten.
U bent een belangrijke partner voor ons.
Dag in dag uit.
U maakt onlosmakelijk deel uit van ons Europese weefsel en van het weefsel van mijn land.
Ik wil het Parlement en zijn leiding gewoon « danken » – met speciale vermelding van wijlen president Sassoli. Bedankt voor de solidariteit die het heeft getoond met de Brusselaars tijdens de Covid-crisis en de vluchtelingencrisis in Oekraïne. Je hebt de hoofdstad van België en van Europa tastbare steun gegeven in moeilijke tijden en dat zullen we nooit vergeten.
Mevrouw de Voorzitter,
dames en heren,
Laat ik eindigen met te zeggen dat dit Parlement de catharsis is van een lange geschiedenis van geweld tussen Europese naties. Dit parlement vertegenwoordigt de overwinning van de mensheid op het nationalisme.
Het vertegenwoordigt het beste in ons, Europeanen.
Het is het parlement der parlementen.
We kijken uit naar een feestjaar met de Europese burgers en voor de Europese burgers.
