Het werk van archeologen van het Sikait-project is gepubliceerd in het American Journal of Archaeology.
Berenice werd gesticht in de eerste helft van de 3e eeuw voor Christus. door de Egyptische koning Ptolemaeus II Philadelphus, noemde hij de stad ter ere van zijn moeder Berenice I. De haven van Berenice was een van de belangrijkste doorvoerpunten voor handel op weg van India, Sri Lanka, Arabië naar Opper-Egypte. Onder de Ptolemaeën werden er actief oorlogsolifanten via verhandeld. Berenice was een belangrijke havenstad aan de kust van de Rode Zee.
Aan het einde van de 3e eeuw voor Christus verlaten de bewoners plotseling de ogenschijnlijk welvarende haven – wetenschappers suggereren dat een ernstige droogte de oorzaak was. Ze gaan terug tot de 1e eeuw voor Christus. Deze haven bleef functioneren, zoals eerder werd aangenomen, tot het midden van de 4e eeuw na Christus. – dat wil zeggen, totdat het Romeinse rijk geleidelijk aan zijn macht verloor en niet langer veel van de koloniën controleerde. Maar het blijkt dat niet alleen de Romeinen naar Berenice keken. Archeologen van het Sikait-project van de Autonome Universiteit van Barcelona hebben een religieus complex ontdekt dat dateert uit de 4e – 6e eeuw na Christus. We herinneren ons dat het West-Romeinse rijk in de 5e eeuw viel. Dit stuk woestijn met uitzicht op de Rode Zee was ook niet bijzonder interessant voor Byzantium – ook op de andere plaatsen verliep niet alles even soepel. Maar wie voerde de rituelen in de tempel uit? De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat Berenice in deze periode (van de 4e tot de 6e eeuw na Christus) werd bezet en bestuurd door de Blemii, een nomadisch volk uit de Nubische regio. Deze etnische groep werd voor het eerst genoemd in Griekse bronnen in de 3e eeuw voor Christus: in een van de gedichten van Theocritus en Eratosthenes. En tegen de IVe eeuw na Christus begonnen de nomaden hun bezittingen uit te breiden en de Arabische woestijn te beheersen. In het open religieuze complex hebben de wetenschappers een tempel opgegraven, die ze het heiligdom van de valk noemden. De onderzoekers konden de inscripties op de muren lezen en ze matchen met enkele namen van onze beroemde Blemiaanse heersers. Het is zeer waarschijnlijk dat het Heiligdom van de Valk oorspronkelijk een kleine traditionele Egyptische tempel was, die de Blemiya’s na de 4e eeuw aanpasten aan hun eigen geloofssysteem. Dit wordt bewezen door de vondsten van traditionele geschenken, bijvoorbeeld pijlen en harpoenen, evenals speciale kubieke beeldjes die geen analogen hebben in de Egyptische geschiedenis.
Daarnaast werden in het reservaat ook de botten van 15 valken gevonden. De meeste vogels werden zonder kop maar met eieren begraven. Alleen al de vermelding van de valk suggereert dat de oorsprong van de overtuigingen van de nomaden van de Nubische woestijn een volledig begrijpelijke oorsprong heeft – het oude Egypte. Horus, de op een na belangrijkste god van het Egyptische pantheon, de heer van de zon en de lucht, wordt op de muren van oude Egyptische tempels en piramides afgebeeld als een man met de kop van een valk. De tempel van Horus in Edfu is na Karnak de grootste tempel in het oude Egypte. In verband gebracht met de cultus van Horus was de verering van valken en het begraven van deze vogels voor religieuze doeleinden: dergelijke vondsten zijn herhaaldelijk gedaan in de Nijlvallei. Maar voor het eerst werden vogels begraven in een tempel gevonden, en zelfs met eieren. Elders hebben onderzoekers gemummificeerde valken zonder kop gevonden, maar altijd alleen individueel, nooit in een groep. De auteurs van het werk suggereren dat het begraven van valken in de tempel zowel verband kan houden met de aanbidding van Horus als, integendeel, met de cultus van de maangod Khonsu. Misschien zijn de symbolen van Khonsu’s tegenstander opgeofferd. Maar eerdere archeologen hebben in geen van de Egyptische tempels sporen van dergelijke rituelen gevonden.
Een ander kenmerk van het Sanctuary of the Falcon is een stèle bij de ingang. Erop is een afbeelding gegraveerd van een god die lijkt op de Egyptische Horus, en een inscriptie die aangeeft dat hoofden niet kunnen worden gekookt in de tempel. Het is niet erg duidelijk wie dit in de tempel zou hebben bedacht, maar onderzoekers geloven dat een dergelijke daad als ontheiligend werd beschouwd en daarom waarschuwden voor de onaanvaardbaarheid ervan. Ondertussen hebben wetenschappers opnieuw gesuggereerd dat het nog onontdekte graf van de Egyptische koningin Nefertiti zich mogelijk in een geheime kamer naast het graf van farao Toetanchamon bevindt.
Foto: De kubusvormige figuren in het heiligdom lijken niet erg op de traditionele Egyptische. Joan Oller Guzman et al.
