VN-secretaris-generaal António Guterres heeft de landen Tonga en Samoa in de Stille Oceaan bezocht, waar de stijging van de zeespiegel een van de belangrijkste kwesties is geweest die hij heeft besproken met de gemeenschappen die hij heeft ontmoet.
Op 25 september komen wereldleiders en experts bijeen in de VN om te bespreken hoe de dreiging het beste kan worden aangepakt.
Dit is wat u moet weten over de stijging van de zeespiegel:
Hoogwatermarkering
Er wordt geschat dat de oceanen sinds 1880 met ongeveer 20 tot 23 centimeter (8-9 inch) zijn gestegen.
In 2023 bereikte het mondiale gemiddelde zeeniveau een record dat werd bevestigd door de Wereld Meteorologische Organisatie van de VN (WMO), volgens satellietgegevens die sinds 1993 worden bijgehouden.
Zorgwekkend genoeg is het stijgingstempo van de afgelopen tien jaar meer dan het dubbele van het tempo van de zeespiegelstijging in het eerste decennium van het satellietrecord, van 1993 tot 2002.
Wat veroorzaakt de stijging van de zeespiegel?
De stijging van de zeespiegel is het resultaat van de opwarming van de oceanen en het smelten van gletsjers en ijskappen, fenomenen die een direct gevolg zijn van de klimaatverandering.
Zelfs als de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5°C boven het pre-industriële niveau, wat het doel is dat landen over de hele wereld zich hebben gesteld als onderdeel van het Akkoord van Parijs van 2015, zal de planeet een aanzienlijke stijging van het zeewater zien.
Het is vermeldenswaard dat oceaancirculatiepatronen, zoals de Golfstroom, regionale verschillen in de zeespiegelstijging kunnen veroorzaken.
De stijgende zeespiegel bedreigt de toeristische sector in plaatsen als Saint Lucia in het Caribisch gebied.
Wat zijn de gevolgen?
De stijging van de zeespiegel heeft verstrekkende gevolgen, niet alleen voor de fysieke omgeving, maar ook voor het economische, sociale en culturele weefsel van kwetsbare landen over de hele wereld.
Overstromingen door zout water kunnen kusthabitats beschadigen, waaronder koraalriffen en vispopulaties, landbouwgrond en infrastructuur, inclusief woningen, en kunnen van invloed zijn op het vermogen van kustgemeenschappen om in hun levensonderhoud te voorzien.
Overstromingen kunnen de zoetwatervoorraden besmetten, door water overgebrachte ziekten bevorderen die de gezondheid van mensen bedreigen, en stress en geestelijke gezondheidsproblemen veroorzaken.
Tegelijkertijd kunnen de inkomsten uit het toerisme, een belangrijke economische motor, vooral in veel kleine eilandontwikkelingsstaten (SIDS), worden aangetast doordat stranden, resorts en andere toeristische attracties zoals koraalriffen worden beschadigd.
De combinatie van zoveel factoren kan mensen ertoe dwingen hun huis te verlaten, naar hoger gelegen gebieden te verhuizen wanneer dat beschikbaar is, of uiteindelijk te migreren, wat op zijn beurt de economieën, het levensonderhoud en de gemeenschappen ontwricht.
Het is misschien niet verrassend dat VN-secretaris-generaal Antonio Guterres het fenomeen heeft omschreven als een ‘dreigingsvermenigvuldiger’.
Wat is het verband tussen de stijging van de zeespiegel en de klimaatverandering?
Simpel gezegd is de stijging van de zeespiegel een symptoom van klimaatverandering.
Naarmate de temperatuur op aarde stijgt als gevolg van de klimaatverandering, absorberen de oceanen een groot deel van deze overtollige warmte. Warmer water neemt in volume toe, een proces dat bekend staat als thermische uitzetting en dat aanzienlijk bijdraagt aan de stijging van de zeespiegel.
De stijging van de zeespiegel creëert ook een catastrofale circulaire feedbacklus.
Mangrovebossen, die kusthabitats beschermen en schadelijke koolstofgassen opslaan die bijdragen aan de klimaatverandering, kunnen bijvoorbeeld snel overweldigd raken en hun beschermende eigenschappen verliezen. Minder mangroven betekent meer schadelijke gassen in het milieu, wat de klimaatverandering in de hand werkt, en met stijgende temperaturen zal de zeespiegel nog verder stijgen.
De stijgende zeespiegel bedreigt wereldsteden als New York.
Welke landen worden het meest getroffen?
Er wordt geschat dat ongeveer 900 miljoen mensen, dat wil zeggen één op de tien mensen op aarde, heel dicht bij de zee wonen.
Mensen die in kustgebieden van dichtbevolkte landen als Bangladesh, China, India, Nederland en Pakistan wonen, lopen gevaar en kunnen mogelijk te maken krijgen met catastrofale overstromingen. Ook grote steden op alle continenten lopen gevaar, waaronder Bangkok, Buenos Aires, Lagos, Londen, Mumbai, New York en Shanghai.
Kleine eilanden met laaggelegen landgebieden worden waarschijnlijk geconfronteerd met de meest kritische bedreigingen. De stijging van de zeespiegel en andere gevolgen voor het klimaat dwingen mensen in landen in de Stille Oceaan, zoals Fiji, Vanuatu en de Salomonseilanden, al om te verhuizen.
Vrouwen en meisjes gaan water halen na overstromingen in de zuidelijke provincie Sindh in Pakistan.
Wat kan er gedaan worden om de stijging van de zeespiegel tegen te gaan?
De belangrijkste maatregel die kan worden genomen is het vertragen van de opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen, de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering, terug te dringen.
Ondertussen heeft het verzachten van en aanpassen aan de hogere zeespiegel een nieuw belang gekregen.
Er is een breed scala aan oplossingen beschikbaar, die uiteraard kosten met zich meebrengen, waaronder: het bouwen van infrastructuur, zoals dijken en stormvloedkeringen, ter bescherming tegen overstromingen en erosie; het verbeteren van drainagesystemen en het bouwen van overstromingsbestendige gebouwen; natuurlijke barrières zoals mangroven herstellen; en bescherm wetlands en koraalriffen om golfenergie te absorberen en de impact van stormvloeden te verminderen.
Veel landen voeren ook hun plannen voor de beperking van het rampenrisico op, evenals door middel van door de VN ondersteunde systemen voor vroegtijdige waarschuwing, om met zeespiegelgerelateerde incidenten om te gaan.
In sommige gevallen kunnen gemeenschappen ook uit kwetsbare kustgebieden worden verplaatst als onderdeel van aanpassingsmaatregelen, een aanpak die bekend staat als beheerde terugtrekking.
Maatschappelijke organisaties die de VN-klimaatonderhandelingen in Dubai in 2023 bijwonen, eisen herstelbetalingen voor verliezen en schade veroorzaakt door klimaatverandering.
Hoe de VN helpt
Het tegengaan van de stijging van de zeespiegel vereist een alomvattende en internationaal gecoördineerde aanpak, waaraan de Verenigde Naties het voortouw kunnen nemen.
Het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC) heeft de Overeenkomst van Parijs gefaciliteerd om de opwarming van de aarde te beperken, wat essentieel is om de omvang van de toekomstige stijging van de zeespiegel te beperken.
De VN biedt ook steun aan SIDS en werkt samen met de wereldgemeenschap om financiële steun te verlenen, vooral via het Loss and Damage Fund, aan de meest kwetsbare landen en hen te helpen zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering.
Lees hier meer over hoe de VN de uitdaging van de zeespiegelstijging helpt aan te pakken.
