Hoewel er in dit West-Afrikaanse land geen officiële statistieken bestaan over het aantal slachtoffers van slavernij en racisme, worden verschillende gemeenschappen dagelijks met deze harde realiteit geconfronteerd. Dieynaba N’Diom, Mauritaanse socioloog en feministe: « Deze praktijken vormen een ernstige aanval op de menselijke waardigheid, en daarom moeten anti-slavernijrechtbanken operationeler worden. »
Augustinus Asta en Alessandro Di Bussolo – Vaticaanstad
“Zelfs vandaag de dag, in 2024, hier in Mauritanië, zien we heel duidelijk en bijna overal dat slavernij bestaat en in verschillende vormen wordt beoefend. Dit is het enige land waar een anti-slavernijrechtbank bestaat, en dit getuigt van het bestaan van deze praktijk. Slavernij en racisme zijn twee realiteiten die in de 21e eeuw nog steeds bestaan in Mauritanië. Zo benadrukt de Mauritaanse socioloog en feministe Dieynaba N’Diom dat het onmogelijk is te denken dat in de woestijnstaat Mauritanië, gelegen in het noordwesten van het Afrikaanse continent, de praktijken van slavernij en racisme een verre herinnering zijn.
De onwaardige praktijk van slavernij
Veel mensen leven feitelijk als slaven of voormalige slaven. “Het zijn mensen die geen bewegingsvrijheid hebben. Zij genieten bijvoorbeeld geen recht op onderwijs. In feite zijn het mensen die onderworpen zijn aan anderen die ze gebruiken zoals ze willen. Sommigen zijn ‘bevrijd’. Maar er zijn nog veel meer mensen die terughoudend blijven. Tot het punt dat de persoon niets voor zichzelf kan doen, niets kan beslissen, nergens toegang toe heeft. Het is er alleen vanwege het verlangen en de goede wil van de ‘meester’”, bekent de mensenrechtenactivist. Helaas bestaan er nog steeds slavenpraktijken in Mauritanië.
Mensen die als sociaal minderwaardig worden beschouwd
Mauritanië brengt verschillende sociolinguïstische en culturele componenten samen. Soninke, Wolof, Peul, Witte Moren, Arabieren, Berbers en zelfs Bambara, om er maar een paar te noemen. Het is in de zwart-Mauritaanse gemeenschappen, vooral in de Wolof-, Poular- en Soninke-gemeenschappen, waar deze slavernijpraktijken blijven bestaan”, zegt Dieynaba N’Diom met een gewond hart, “met een kaste die nog steeds wordt gediscrimineerd omdat ze geen onder andere geboren zijn in de juiste familie of omdat ze worden beschouwd als een afstammeling van slaven. De persoon wordt dus als sociaal inferieur aan anderen beschouwd. Vervolgens voegt hij eraan toe: «Er zijn ook Arabisch-Berbers die op de een of andere manier verwant zijn aan de gemeenschap die afstamt van slaven die ‘Haratine’ worden genoemd. In feite waren het de Berber-Arabieren die de ‘Haratijnen’ aan slavernij onderwierpen. En het is vaak deze vorm van slavernij waar het meest over gesproken wordt, omdat het de meest gruwelijke en ook de meest zichtbare is in Mauritanië.
Vrouwen zijn de voornaamste slachtoffers
De mensen die de hoogste prijs betalen voor verschillende slavernijpraktijken zijn vrouwen. “Het zijn vrouwen die het meest lijden omdat ze herhaaldelijk worden verkracht. Vrouwen die ook lijden onder fysiek, seksueel en psychologisch geweld (…). Vrouwen die geen menselijke waardigheid hebben en afhankelijk zijn van de wil van de leiders, de mannen, de stam”, legt Dieynaba N’Diom uit. Ook voorheen tot slaaf gemaakte mensen leven met deze last in de samenleving. Hun vrijlating is vaak niet duidelijk of gedefinieerd. «Voor mensen die in deze situatie zijn beland, is het niet eenvoudig om ze uit de arm van de ‘meester’ te trekken. Omdat het altijd moeilijk is om iemand te bevrijden die niet is opgeleid om autonoom te zijn. Er zijn ook ‘slaven’ die niet vrijgelaten willen worden. Anderen zeggen openlijk dat ze er de voorkeur aan geven voor het leven ‘slaven’ te zijn. Omdat we ze hun hele leven hebben geleerd afhankelijk te zijn van andere mensen, en zelfs als we ze bevrijden, zullen ze zich onvermijdelijk nog meer verloren voelen. Omdat ze denken dat ze niet optimaal zullen kunnen integreren in de samenleving”, hekelt hij.
Slavernij en racisme: twee verschillende problemen
Volgens Dieynaba N’Diom is racisme naast slavernij ook een realiteit in Mauritanië. Dit fenomeen, zo bevestigt hij, ‘heeft gevolgen voor alle zwarten’ in zijn land. Nog een verschrikkelijke realiteit die koste wat het kost moet worden bestreden. ‘Elke zwarte Mauritaniër, of hij nu vrij geboren is of niet, is onderhevig aan racisme. Heel eenvoudig omdat hij een zwarte persoon is die in Mauritanië woont”, betoogt hij. Wat hun sociale klasse, hun identiteit of de gemeenschap waartoe ze ook behoren, “alle zwarte mensen ervaren racisme in een of andere vorm.” Racisme in Mauritanië “is vooral systemisch. Het staat niet in de wet, maar het wordt op een heel subtiele manier in de praktijk gebracht”, getuigt de mensenrechtenactivist.
