Tijdens een emotionele gebeurtenis waarbij verdedigers van de godsdienstvrijheid uit de hele wereld bijeenkwamen, heeft de staatsprofessor en hoogleraar kerkelijk recht aan de Universiteit van Barcelona, Francisca Perez Madridwerd bekroond met een van de felbegeerde Religieuze Vrijheidsprijzen 2023, uitgereikt door de Stichting tot Verbetering van Leven, Cultuur en Samenleving, erkend met consultatieve status bij de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties. Deze erkenning benadrukt het moedige werk van individuen die hun leven wijden aan het beschermen van de vrijheid van geloof in een steeds uitdagender wordende wereld.
In zijn dankwoord sprak Pérez Madrid zijn dank uit aan de stichting en iedereen die deel heeft uitgemaakt van zijn carrière, waarbij hij het belang van religieuze vrijheid in een mondiale context benadrukte. De ceremonie, die werd bijgewoond door vooraanstaande leiders en activisten, vond plaats in een kader van reflectie en bewustzijn over de uitdagingen waarmee deze fundamentele vrijheid vandaag de dag wordt geconfronteerd.
Een reis van meer dan 25 jaar: toewijding aan religieuze vrijheid
Met meer dan 25 jaar gewijd aan de opwindende taak van het bestuderen, onderwijzen en verdedigen van de religieuze vrijheid, herinnerde Pérez Madrid in haar toespraak de woorden van haar oudere broer, die haar kennis liet maken met het werk van Max Jacob, ‘Advies aan een jonge dichter’, toen hij nog maar 15 of 16 jaar oud was. Deze leringen motiveerden haar volgens Pérez Madrid om realisme te cultiveren en doordringbaar te zijn voor de diverse realiteiten waarmee religieuze vrijheid over de hele wereld wordt geconfronteerd.
«Het leven is een voldoende boek«Herinnerde Perez Madrid zich, terwijl hij zijn broer citeerde, terwijl hij de harde realiteit besprak waarmee de religieuze vrijheid vandaag de dag wordt geconfronteerd. Volgens de meest recente rapporten is de situatie de afgelopen zeventien jaar verslechterd, met talloze gevallen van door de staat gesponsorde vervolging, zoals willekeurige detenties in China, discriminatie in Myanmar en de machtsovername van de Taliban in Afghanistan.
Huidige uitdagingen: digitale vervolgingen en bedreigingen
In zijn toespraak ontweek Pérez Madrid niet de huidige problemen waarmee de godsdienstvrijheid wordt geconfronteerd, aan de orde te stellen. De COVID-19-pandemie heeft geleid tot meer reflectie over het evenwicht tussen volksgezondheid en godsdienstvrijheid, waarbij de noodzaak en onrechtvaardiging van sommige opgelegde beperkingen in twijfel wordt getrokken. Bovendien vormt het gebruik van sociale platforms en internet om haatzaaiende uitlatingen te verspreiden en individuen te radicaliseren een aanzienlijke bedreiging.
«Sommige landen gebruiken digitale censuur om religieuze uitingen te controleren en de vrije uiting van overtuigingen te beperken«, waarschuwde Pérez Madrid. Zorgen over monitoring en controle via digitale middelen, evenals het Chinese gebruik van gezichtsherkenning om religieuze minderheden op te sporen en te controleren, voegen extra lagen van complexiteit toe aan de strijd voor religieuze vrijheid.
Internationale reacties en toekomstige uitdagingen
De reactie van internationale organisaties en staten op deze bedreigingen was volgens Pérez Madrid proportioneel maar onvoldoende. De onwil van het Internationaal Strafhof om daden te vervolgen die als genocide kunnen worden beschouwd, en de lauwe reactie van sommige democratische instanties tonen het gebrek aan gevoeligheid voor schendingen van de godsdienstvrijheid aan.
“Is de reactie van internationale organisaties en staten evenredig aan dit panorama?” zei Pérez Madrid, maar benadrukte de noodzaak om de criteria voor het verlenen van asiel in gevallen van religieuze vervolging te herzien en het belang van het maatschappelijk middenveld bij het aan de kaak stellen van onrecht.
Politiek en vervolging: een bedreiging voor de godsdienstvrijheid
Pérez Madrid ging ook in op de politieke vervolging, waarbij sommige heersers de afschaffing van religie als noodzakelijk beschouwen voor het sociale welzijn. Dit komt tot uiting in de eliminatie van religieuze symbolen uit de wetgeving en de beperking van de deelname van gelovigen aan bepaalde publieke functies. Regelgeving die degenen die het niet eens zijn met aangenomen doctrines het zwijgen oplegt, bedreigt ook de vrijheid van meningsuiting.
«De kwestie van de vrijheid van meningsuiting, een fundamentele pijler van democratische staten, wordt bedreigd door een annuleringscultuur en repressieve wetten in naam van neutraliteit, veiligheid en gelijkheid«, waarschuwde Pérez Madrid.
Toekomstige uitdagingen: technologie en interreligieuze dialoog
De toespraak van Pérez Madrid benadrukte niet alleen de huidige uitdagingen, maar verkende ook toekomstige uitdagingen. De invloed van generatieve kunstmatige intelligentie, zoals ChatGPT, roept vragen op over de mogelijkheid om nieuwe religies te creëren en de neutraliteit van kunstmatige intelligentie in religieuze zaken.
“Kunstmatige intelligentie zou kunnen worden gebruikt om een nieuwe religie te creëren, een gebied waar het verboden is om te spreken of religieuze standpunten in te nemen”, waarschuwde Pérez Madrid, waarmee hij het belang onderstreepte van het monitoren van mogelijke vooroordelen in algoritmen.
Pérez Madrid benadrukte echter ook positieve aspecten in het huidige panorama. De beweging die ontstond na de dood van Mahsa Amini in Iran en de interreligieuze dialooginspanningen onder leiding van Atul Ulama in Indonesië en paus Franciscus in de katholieke kerk zijn bemoedigende tekenen van verandering.
Conclusies en voortdurende inzet
Aan het einde van zijn toespraak bevestigde Pérez Madrid zijn inzet voor de verdediging van de godsdienstvrijheid. De onderscheiding werd ter gelegenheid van haar tiende verjaardag benadrukt als een reden voor optimisme, waarbij het belang werd onderstreept van het aandragen van overtuigende argumenten door middel van schrijven en woorden, het aan de kaak stellen van onrechtvaardigheid wanneer dat nodig is, en het samenwerken bij het creëren van wettelijke normen.
«Ik had nooit kunnen vermoeden dat een replica van het zwaard van El Cid mij er elke dag, op mijn werkplek, aan zou herinneren dat het de moeite waard is om vreedzaam te strijden voor de religieuze vrijheid van alle mensen, overal en altijd.«, concludeerde Pérez Madrid.
De erkenning van Francisca Pérez Madrid tijdens de Religieuze Vrijheidsprijzen 2023 onderstreept het voortdurende belang van het verdedigen van de religieuze vrijheid in een wereld die met steeds grotere uitdagingen wordt geconfronteerd. Zijn toespraak dient als een oproep tot actie en herinnert ons eraan dat, in de woorden van Pérez Madrid, “Je kunt altijd wat licht brengen in de duisternis, de stilte, de onwetendheid of de onverschilligheid.«.
