In Genève, Zwitserland, werd de vredige stad op 18 augustus 2023 opnieuw het centrum van mondiaal medeleven en eenheid toen de Verenigde Naties de Wereldhumanitaire Dag (19 augustus) vierden. Dit jaarlijkse evenement herdenkt de bomaanslag op het Canal Hotel in Bagdad in 2003, waarbij 22 VN-stafleden om het leven kwamen. Het eert niet alleen degenen die het ultieme offer hebben gebracht in humanitaire dienstverlening, maar benadrukt ook de onvermoeibare inspanningen van talloze individuen en organisaties van zowel de Verenigde Naties als het maatschappelijk middenveld als geheel, die zich inzetten voor het verlichten van lijden en het handhaven van de menselijke waardigheid wereldwijd.
Op zaterdag 19 augustus 2023 komen mensen over de hele wereld samen om een gebeurtenis te herdenken die het humanitaire werk voor altijd heeft veranderd. Op deze dag twintig jaar geleden eiste een verwoestende aanval in Irak het leven van 22 collega’s binnen de Verenigde Naties.
Om hulde te brengen aan deze gebeurtenis hebben de Verenigde Naties het uitgeroepen tot Wereld Humanitaire Dag (WHD). Het dient als een moment voor VN-personeel en anderen die betrokken zijn bij humanitaire inspanningen om hun gevallen kameraden te eren. Deze levens werden op tragische wijze afgebroken als gevolg van conflicten, escalerende spanningen, veronachtzaming van de internationale mensenrechten en het humanitair recht, opzettelijke aanvallen en de verspreiding van desinformatie.
Elk jaar vindt er een speciale ceremonie plaats in het Palais Wilson in Genève, het hoofdkwartier van de VN-Mensenrechten. Het is een tijd voor collega’s, familieleden en vrienden om samen te komen en de overledenen te eren. Dit jaar is het aantal bezoekers aan de ochtendceremonie bijna verdubbeld. De zaal was gevuld met mensen die op elke stoel zaten en veel VN-personeel stond goed. In die kamer varieerden de emoties van verdriet tot trots, hoop en vastberadenheid. Ze waren verenigd door hun toewijding om hun werk “No What” voort te zetten, wat hun motto is geworden voor dit 20-jarig jubileum. Mensen van verschillende religies en overtuigingen woonden de ceremonie bij. Christenen, moslims, humanisten, scientologen, boeddhisten. Allen bidden in stilte voor de gevallen helden en hun families.
Een ontroerend verhaal dat de missie illustreert van het voortzetten van het werk van degenen die ons hebben verlaten, is dat van Mattia Sélim Kanaan. Hij werd geboren drie weken voordat zijn vader, Jean Sélim Kanaan, op 33-jarige leeftijd op tragische wijze om het leven kwam toen hij diende als speciale assistent van de stafchef van de VN-bijstandsmissie voor Irak. Laura Dolci Kanaan, zijn weduwe, heeft de fakkel overgenomen. Is nu secretaris van de Universal Periodic Review voor de Mensenrechtenraad. Tegenwoordig is Mattia Sélim Kanaan een 20-jarige student die reikhalzend uitkijkt naar wat ons te wachten staat.
Terugkijkend op de twee decennia die zijn verstreken, stelt Kanaan:
“Twintig jaar is een lange tijd, bijna het equivalent van een nieuwe generatie, een generatie van nieuwe hoop die haar best kan en moet doen in deze onzekere tijden. Mijn generatie moet met trots opkijken naar helden als die van Bagdad – mensen die besloten hun talenten en ambities in dienst van de mensheid te stellen… Hun vechtlust is bij ons gebleven en is een helder en krachtig licht dat ons leidt en richting geeft in onze levens. »
Eén persoon die veerkracht toonde tijdens de tragedie is Dhafer Al Hussini, momenteel gevestigd in Genève. Hij werkte als stafmedewerker in Bagdad toen het incident zich voordeed en hij herinnert zich nog levendig welke impact het op hen had. Verschillende mensen moesten hun functie verlaten uit angst voor hun veiligheid of omdat hun contract niet werd verlengd. Al Hussini bleef echter standvastig. Vastbesloten, geïnspireerd door de wijsheid die werd gedeeld door iemand die hij enorm respecteerde: ‘Wees nooit eenzaam op het pad naar de waarheid vanwege het gebrek aan paden.’ Dit gevoel versterkte zijn toewijding om de zaak van de mensheid met moed te dienen en definieerde dit als het gekozen pad.
Shawbo Taher-Al-Talabani, nu gepensioneerd na jaren van toegewijde dienst voor de VN, neemt ons mee terug naar de gewone ochtend van 19 augustus 2003. Het gepraat op kantoor werd onderbroken door gelach van Sergio Vieira de Mello, de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal voor Irak. en zijn speciale politieke adviseur, Ghassan Salamé. Ze wisten niet dat deze momenten van lichtzinnigheid hun laatste in die ruimte zouden zijn. De rust werd om 16.30 uur verstoord door een oorverdovende explosie, die levens voor altijd veranderde.
Taher-Al-Talabani herinnerde zich treffend:
“Velen vielen; sommigen stonden nooit meer op, anderen waren verbaasd dat ze nog heel waren; ongeloof dat ik nog ademde. Die paar lange uren die middag leken een eeuwigheid… Sommigen van ons keerden terug naar onze bescheiden hotels, versuft van verdriet, angstig wachtend om te zien wie zich weer bij de gebruikelijke menigte zou voegen… en wachtend op degenen die dat nooit zullen doen, Sergio, Nadia, Jean -Selim, Rick, Saad en 17 andere collega’s zijn we die dag kwijtgeraakt.”
Wereld Humanitaire Dag dient ook als een moment om de nagedachtenis te eren van collega’s die verloren zijn gegaan bij andere tragische incidenten in landen als Afghanistan, Haïti en Rwanda. VN-Mensenrechtenchef Volker Türk heeft tijdens de herdenkingsceremonie op welsprekende wijze het sentiment weergegeven:
“Het is heel belangrijk dat we hun herinneringen eren, dat we hun herinneringen koesteren, dat we uit hun leven, uit hun dienst aan de mensenrechten, aan de ontwikkeling, aan de vrede iets meenemen dat in ons blijft en verder leeft.”
Later op de dag, om 16.00 uur, vindt het hart van het evenement plaats met de herdenkingsceremonie in zaal XX van het Palais des Nations. Mensen verzamelden zich terwijl toespraken en gedeelde reflecties de kamer vulden met hun echo’s. Een aangrijpende video, gemaakt door de Verenigde Naties om de gevallenen in 2003 te herdenken, herinnerde aan de omstandigheden die tot deze gebeurtenis hebben geleid.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, de heer António Guterres, bracht via een video een boodschap per video over aan de vergadering, waarin hij het blijvende belang van de inspanningen benadrukte. Mevrouw Tatiana Valovaya, directeur-generaal van het VN-bureau in Genève, hield een toespraak waarin ze benadrukte hoe cruciaal solidariteit is in tijden van tegenspoed.
Er viel een moment van stilte in de zaal terwijl iedereen hulde bracht aan degenen die hun leven verloren. De heer Volker Türk, Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties, betrad het podium om na te denken over de moed en de veerkracht die humanitair werk definiëren.
Overlevenden deelden ontroerende getuigenissen die een persoonlijk tintje aan de ceremonie toevoegden. De heer Mujahed Mohammed Hasan vertelde over zijn ervaringen als overlevende van een terroristische aanslag in Bagdad in 2003 – een inspirerend bewijs van menselijke kracht, te midden van moeilijke omstandigheden.
Mevrouw Laura Dolci vertegenwoordigde de familie van Jean Selim Kanaan en benadrukte de impact van humanitair werk op degenen die er mee te maken krijgen, en deelde de laatste boodschap die ze ontving van haar man, die zei dat ze “het Irakese volk niet in de steek kunnen laten, we moeten blijven helpen hen ».
De aanwezigheid van hoogwaardigheidsbekleders, vertegenwoordigers en actieve leden van het maatschappelijk middenveld voegde betekenis toe aan de gelegenheid. Ambassadeur Abdul Karim Hashim Mostafa, permanent vertegenwoordiger van Irak, sprak een boodschap van eenheid en vastberadenheid uit. Ambassadeur Julien Thöni, plaatsvervangend permanent vertegenwoordiger van Zwitserland benadrukte de inspanningen die nodig zijn om de mondiale uitdagingen aan te pakken.
Een muzikaal intermezzo door de United Nations Music Club en het UN Choir in Genève bracht sfeer tijdens de ceremonie en demonstreerde de kracht van kunst bij het overbrengen van gedeelde menselijke ervaringen.
Om 17.00 uur vond een kransleggingsceremonie plaats buiten kamer XX om Palais des Nations. Mevrouw Alessandra Vellucci, directeur van de Informatiedienst van de Verenigde Naties, leidde de procedure. Mevrouw Tatiana Valovaya, directeur-generaal van het VN-kantoor in Genève, en de heer Volker Türk Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties brachten hulde door het leggen van kransen – een daad ter ere van levens die gewijd zijn aan humanitaire doelen.
Om 17.20 uur, toen de zon onderging, werd er een receptie georganiseerd door OCHA en de Permanente Missie van Zwitserland. Het was een vriendelijk gebaar waardoor deelnemers konden deelnemen aan gesprekken en samenwerking konden bevorderen, wat tijdens de evenementen een veel voorkomend thema was. Het gebied buiten Zaal XX, in het Palais des Nations, veranderde in een knooppunt voor dialoog, waardoor verbindingen ontstonden die ongetwijfeld zullen bijdragen aan humanitaire inspanningen.
In het hart van Genève bracht Wereldhumanitaire Dag 2023 de principes van mededogen, eenheid en veerkracht tot leven.
Terwijl de wereld stilstaat om na te denken over deze sombere verjaardag, is het absoluut noodzakelijk dat de veerkracht, toewijding en opoffering van deze gevallen helden de voortdurende inspanningen richting een rechtvaardiger en medelevender wereld blijven inspireren en begeleiden. Hun vechtlust blijft een baken dat het pad verlicht dat toekomstige generaties kunnen volgen en ervoor zorgt dat hun nalatenschap door de eeuwen heen blijft bestaan.
