Secretaris-generaal António Guterres deed zijn oproep dinsdag in een verklaring ter gelegenheid van de Internationale Dag voor de Totale Eliminatie van Kernwapens.
Hij waarschuwde dat de zwaarbevochten vooruitgang die gedurende tientallen jaren is geboekt bij het voorkomen van het gebruik, de verspreiding en het testen van kernwapens ongedaan wordt gemaakt, en riep op tot nucleaire ontwapening en een versterkt non-proliferatieregime.
Opnieuw opduikende dreiging
In de decennia sinds de nucleaire aanvallen op Hiroshima en Nagasaki, met alle verschrikkelijke verwoestingen en verschrikkelijke gevolgen die daarop volgden, is er enige door de VN geleide vooruitgang geboekt, maar die wordt nu ongedaan gemaakt, zei de VN-chef.
In haar eerste resolutie, uit 1946, noemde de Algemene Vergadering van de VN nucleaire ontwapening als een primair doel. Tegenwoordig zijn er echter nog ongeveer 12.512 kernwapens over.
Landen die dergelijke wapens bezitten, hebben goed gefinancierde langetermijnplannen om hun nucleaire arsenalen te moderniseren.
Er is geen gebrek aan een wettelijke basis
Er is geen tekort aan verdragen en overeenkomsten, zowel regionaal als mondiaal, die het raamwerk vormen voor de eliminatie van kernwapens.
Het Verdrag inzake de non-proliferatie van kernwapens (NPV) verplicht degenen die het ratificeren niet alleen om de verspreiding ervan te stoppen, maar moedigt ook het vreedzaam gebruik van kernenergie en ontwapening aan.
Het is het enige verdrag dat kernwapenlanden verplicht zich te engageren tot ontwapening op grond van het internationaal recht. Het werd ingehuldigd in 1968, trad in werking in 1970 en werd in 1995 voor onbepaalde tijd verlengd. Ongeveer 191 landen, waaronder vijf die openlijk over een kernwapenarsenaal beschikken, hebben zich erbij aangesloten, waardoor het het meest geratificeerde ontwapeningsverdrag is.
De Verenigde Staten hebben bijvoorbeeld in juli hun engagement voor het Verdrag opnieuw bevestigd.
Een andere belangrijke pijler is het Alomvattend Kernstopverdrag (CTBT), aangenomen in 1996.
Het is ondertekend door 185 landen en geratificeerd door 170, waaronder drie kernwapenstaten: Frankrijk, Rusland en het Verenigd Koninkrijk.
Om het Verdrag echter in werking te laten treden, moet het worden ondertekend en geratificeerd door 44 specifieke kerntechnologiestaten, waarvan er acht het nog niet hebben geratificeerd: China, Egypte, India, Iran, Israël, de Democratische Volksrepubliek Korea, Pakistan en de Verenigde Staten.
Een relatief nieuwe toevoeging aan het verdragensysteem is het Verdrag inzake het verbod op kernwapens (TPNW), dat voorziet in een alomvattende reeks verboden op het uitoefenen van kernwapenactiviteiten, inclusief verplichtingen om niet te ontwikkelen of te testen. Dit werd op 22 januari 2021 met universele bijval van kracht.
Elimineer het nucleaire risico
« De enige manier om nucleaire risico’s te elimineren is door kernwapens te elimineren », zei António Guterres, en drong er bij landen op aan samen te werken om deze « vernietigingswapens voor eens en voor altijd uit de geschiedenisboeken te bannen. »
Volgens hem betekent dit het versterken van het nucleaire ontwapenings- en non-proliferatieregime, onder meer via de Verdragen inzake de non-proliferatie van kernwapens en het verbod op kernwapens, en het onverwijld ratificeren van het CTBT.
Guterres riep op tot het gebruik van “de eeuwige instrumenten van dialoog, diplomatie en onderhandeling om de spanningen te verminderen en een einde te maken aan de nucleaire dreiging”, en herinnerde eraan dat ontwapening centraal staat in zijn beleidsrapport over een nieuwe agenda voor vrede, dat in juli werd uitgebracht.
