In Genève, Zwitserland, werd de vredige stad op 18 augustus 2023 opnieuw het centrum van wereldwijd mededogen en eenheid toen de Verenigde Naties de Werelddag voor humanitaire hulp (19 augustus) vierden. Dit jaarlijkse evenement herdenkt de bomaanslag op het Canal Hotel in Bagdad in 2003, waarbij 22 VN-medewerkers om het leven kwamen. Het eert niet degenen die het ultieme offer brachten in humanitaire dienstverlening, maar benadrukt ook de onvermoeibare inspanningen van talloze individuen en organisaties van zowel de Verenigde Naties als het maatschappelijk middenveld als geheel die werken aan het verlichten van lijden en het handhaven van de menselijke waardigheid wereldwijd.
Op zaterdag 19 augustus 2023 komen mensen over de hele wereld samen om een gebeurtenis te herdenken die het humanitaire werk voor altijd heeft veranderd. Twee decennia geleden op deze dag eiste een verwoestende aanslag in Irak het leven van 22 collega’s binnen de Verenigde Naties.
Om hulde te brengen aan deze gebeurtenis heeft de Verenigde Naties deze uitgeroepen tot Wereld Humanitaire Dag (WHD). Het dient als een moment voor VN-personeel en anderen die betrokken zijn bij humanitaire inspanningen om hun gevallen kameraden te eren. Deze levens werden op tragische wijze afgebroken als gevolg van conflicten, escalerende spanningen, minachting voor internationale mensenrechten en humanitair recht, opzettelijke aanvallen en verspreiding van verkeerde informatie.
Elk jaar vindt er een speciale ceremonie plaats in het Palais Wilson in Genève, het hoofdkwartier van de VN-mensenrechten. Het is een tijd voor collega’s, familieleden en vrienden om samen te komen en de overledenen te eren. Dit jaar is het aantal aanwezigen bij de ochtendceremonie bijna verdubbeld. De kamer was gevuld met mensen die op elke stoel zaten en veel VN-personeel stond rechtop. In die kamer varieerden de emoties van verdriet tot trots, hoop en vastberadenheid. Ze waren verenigd door hun toewijding om hun werk « No What » voort te zetten, wat hun motto is geworden voor dit 20-jarig jubileum. Mensen van religies en overtuigingen woonden de ceremonie bij. Christenen, moslims, humanisten, scientologen, boeddhisten. Allen bidden in stilte voor de gevallen helden en hun families.
Een ontroerend verhaal dat de missie illustreert om het werk voort te zetten van degenen die ons hebben verlaten, is dat van Mattia Sélim Kanaan. Hij werd geboren drie weken voordat zijn vader Jean Sélim Kanaan op tragische wijze zijn leven verloor op 33-jarige leeftijd terwijl hij diende als speciale assistent van de chef-staf van de VN-bijstandsmissie voor Irak. Laura Dolci Kanaan, zijn weduwe heeft de fakkel overgenomen. Dient nu als secretaris van de Universal Periodic Review, voor de Mensenrechtenraad. Vandaag is Mattia Sélim Kanaan een 20-jarige student die reikhalzend uitkijkt naar wat komen gaat.
Terugkijkend op de twee decennia die zijn verstreken, beweert Kanaan:
“Twintig jaar is een lange tijd, bijna het equivalent van een nieuwe generatie, een generatie nieuwe hoop die haar best kan en moet doen in deze onzekere tijden. Mijn generatie moet met trots opkijken naar helden zoals die van Bagdad – mensen die besloten hun talenten en ambities ten dienste van de mensheid te stellen… Hun strijdlust is bij ons gebleven en is een helder en krachtig licht dat ons leidt en leidt in onze levens. »
Een persoon die tijdens de tragedie veerkracht toonde, is Dhafer Al Hussini, momenteel gevestigd in Genève. Hij werkte als onderdeel van het personeel in Bagdad toen het incident plaatsvond en hij herinnert zich levendig welke impact het op hen had. Verschillende mensen moesten hun posities verlaten uit angst voor hun veiligheid of omdat hun contract niet werd verlengd. Al Hussini bleef echter standvastig. Vastbesloten, geïnspireerd door de wijsheid die werd gedeeld door iemand die hij enorm respecteerde: « Wees nooit eenzaam op het pad naar de waarheid vanwege het gebrek aan paden. » Dit gevoel versterkte zijn toewijding om de zaak van de mensheid met moed te dienen, en definieerde het als het gekozen pad.
Shawbo Taher-Al-Talabani, nu gepensioneerd na jaren van toegewijde dienst voor de VN, neemt ons mee terug naar de gewone ochtend van 19 augustus 2003. Het geklets op kantoor werd onderbroken door gelach van Sergio Vieira de Mello, de speciale vertegenwoordiger van de secretaris-generaal voor Irak, en zijn speciale politiek adviseur, Ghassan Salamé. Ze wisten niet dat deze momenten van lichtzinnigheid hun laatste zouden zijn in die ruimte. De rust werd om 16.30 uur verbroken door een oorverdovende explosie, die levens voor altijd veranderde.
Taher-Al-Talabani herinnerde zich schrijnend:
“Velen vielen neer; sommigen stonden nooit meer op, anderen waren verbaasd dat ze nog heel waren; ongelooflijk om nog te ademen. Die paar lange uren die middag leken een eeuwigheid… Sommigen van ons keerden terug naar onze bescheiden hotels, versuft van verdriet, angstig wachtend om te zien wie zich weer bij de gebruikelijke menigte zou voegen… en wachtend op degenen die dat nooit zullen doen, Sergio, Nadia, Jean -Selim, Rick, Saad en 17 andere collega’s die we die dag verloren.’
Werelddag voor humanitaire hulp dient ook als een moment om de nagedachtenis te eren van collega’s die verloren zijn gegaan bij andere tragische incidenten in plaatsen als Afghanistan, Haïti en Rwanda. VN-mensenrechtenchef, Volker Türk, vatte op welsprekende wijze het sentiment vast tijdens de herdenkingsceremonie en verklaarde:
« Het is heel belangrijk dat we hun herinneringen eren, dat we hun herinneringen koesteren, dat we iets van hun leven, van hun dienst aan mensenrechten, ontwikkeling, vrede nemen dat in ons blijft en verder leeft. »
Later op de dag, om 16.00 uur, het hart van het evenement met de herdenkingsceremonie in Zaal XX van het Palais des Nations. Mensen verzamelden zich terwijl toespraken en gedeelde reflecties de kamer vulden met hun echo’s. Een aangrijpende video, gemaakt door de Verenigde Naties om de gevallenen in 2003 te herdenken, diende als herinnering aan de omstandigheden die tot deze gebeurtenis hebben geleid.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, de heer António Guterres, bracht een videoboodschap over aan de vergadering door middel van een video waarin hij het blijvende belang van inspanningen benadrukte. Mevr. Tatiana Valovaya, directeur-generaal van het Bureau van de Verenigde Naties in Genève, hield een toespraak waarin ze benadrukte hoe solidariteit cruciaal is in tijden van tegenspoed.
Er heerste een moment van stilte in de zaal terwijl iedereen eer betuigde aan degenen die hun leven verloren. De heer Volker Türk, Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten, betrad het podium om na te denken over de moed en veerkracht die kenmerkend zijn voor humanitair werk.
Overlevenden deelden ontroerende getuigenissen die een persoonlijk tintje aan de ceremonie gaven. De heer Mujahed Mohammed Hasan vertelde over zijn ervaring als overlevende van een terroristische aanslag in Bagdad in 2003 – een inspirerend bewijs van menselijke kracht in moeilijke omstandigheden.
Mevrouw Laura Dolci, vertegenwoordiger van de familie van Jean Selim Kanaan, benadrukte de impact van humanitair werk op degenen die ermee in aanraking komen, en deelde de laatste boodschap die ze ontving van haar man, die zei dat ze “het Iraki-volk niet in de steek kunnen laten, we moeten blijven helpen hen ».
De aanwezigheid van hoogwaardigheidsbekleders, vertegenwoordigers en actieve leden van het maatschappelijk middenveld maakte de gelegenheid extra belangrijk. Ambassadeur Abdul Karim Hashim Mostafa, permanent vertegenwoordiger van Irak, sprak een boodschap van eenheid en vastberadenheid uit. Ambassadeur Julien Thöni, plaatsvervangend permanent vertegenwoordiger van Zwitserland, benadrukte de inspanningen die nodig zijn om mondiale uitdagingen aan te pakken.
Een muzikaal intermezzo door de United Nations Music Club en het UN Choir in Genève bracht een sfeer in de ceremonie die de kracht van kunst liet zien in het overbrengen van gedeelde menselijke ervaringen.
Om 17.00 uur vond er een kranslegging plaats buiten zaal XX van het Palais des Nations. Mevr. Alessandra Vellucci, directeur van de Informatiedienst van de Verenigde Naties leidde de procedure. Mevrouw Tatiana Valovaya, Directeur-Generaal van het Bureau van de Verenigde Naties in Genève en de heer Volker Türk, Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten brachten hulde door het leggen van kransen – een daad ter ere van levens die zijn toegewijd aan humanitaire doelen.
Om 17:20 uur, toen de zon onderging, werd een receptie georganiseerd door OCHA en de Permanente Vertegenwoordiging van Zwitserland. Het was een vriendelijk gebaar waardoor deelnemers gesprekken konden aangaan en samenwerking konden bevorderen, wat een overheersend thema was tijdens de evenementen van de dag. Het gebied buiten kamer XX, in het Palais des Nations, veranderde in een hub voor dialoog en creëerde verbindingen die ongetwijfeld zullen bijdragen aan humanitaire inspanningen.
In het hart van Genève bracht Werelddag voor humanitaire hulp 2023 de principes van mededogen, eenheid en veerkracht tot leven.
Terwijl de wereld even stilstaat bij deze sombere verjaardag, is het absoluut noodzakelijk dat de veerkracht, toewijding en opoffering van deze gevallen helden de voortdurende inspanningen naar een meer rechtvaardige en medelevende wereld blijven inspireren en leiden. Hun vechtlust blijft een baken dat het pad verlicht voor toekomstige generaties om te volgen, waardoor hun nalatenschap door de eeuwen heen blijft bestaan.
