« We hebben onze zorgen geuit » over het onderzoek naar haar dood, zei Viviana Krsticevic, een lid van de onderzoeksmissie over Iran, tijdens een persconferentie in Genève: « in het bijzonder vanwege het feit dat het recht van haar familie op waarheid en gerechtigheid vandaag de dag onvervuld blijft ».
Ze voegde eraan toe dat de onderzoeken hadden « voldeed niet aan internationale mensenrechtennormen, en bovendien werden pogingen om licht te werpen op de omstandigheden van haar dood belemmerd. »
Eerder, de onderzoeksmissie vertelde de Mensenrechtenraad‘s 47 lidstaten dat de algehele mensenrechtensituatie in Iran verder dreigde te verslechteren te midden van berichten dat er nieuwe wetgeving wordt overwogen, die strengere straffen voorstelt voor vrouwen en meisjes die hun sluier niet volgens strikte regels dragen.
De dood van de 22-jarige mevrouw Amini na haar arrestatie door de Iraanse zogenaamde moraliteitspolitie leidde tot massale protesten in het hele land – en veroordeling door onafhankelijke VN-mensenrechtendeskundigen, die noemde haar een slachtoffer van « de aanhoudende repressie en systematische discriminatie van vrouwen door Iran ».
‘Gedwongen sluier’
“We hebben grote risico’s geïdentificeerd van verdere uitholling van de rechten van vrouwen en meisjes in Iran”, zei mevrouw Krsticevic. « We hebben onze bezorgdheid geuit over de voortdurende onderdrukking van vrouwen en meisjes die zich verzetten tegen gedwongen sluiers en hun gerapporteerde gebruik van gezichtsherkenningstechnologieën om hen te identificeren en te arresteren. »
De rechtenexpert ook gewezen informatie waaruit bleek dat studenten uit de lessen werden geschorst, « of verbannen uit slaapzalen wegens hun verzet tegen de verplichte sluierwet ».
In navolging van de bezorgdheid over het voorgestelde gebruik van geseling voor degenen die de verplichte sluierregels trotseren, zei Sara Hossein, voorzitter van de onderzoeksmissie,Sommige van de straffen waren « duidelijk wat een onmenselijke straf zou zijn onder internationaal recht ».
De onderzoeksmissie – opgericht door de Mensenrechtenraad in november 2022 – onderzoekt ook of vermeende vergiftigingen van meisjes op scholen zijn georkestreerd als een manier om meisjes te straffen of af te schrikken voor hun betrokkenheid bij de protesten.
« Slechts twee maanden nadat de protesten plaatsvonden, begon een reeks vermeende vergiftigingen op tientallen scholen in 28 provincies », zei mevrouw Krsticevic. “Rapporten zeiden dat dit mogelijk was georkestreerd om meisjes te straffen of om hen af te schrikken van betrokkenheid bij de protesten en dat dit naar behoren wordt onderzocht in het kader van ons mandaat.
Tien maanden na de dood van mevrouw Amini zijn er geen officiële gegevens openbaar gemaakt over degenen die zijn gearresteerd, vastgehouden, aangeklaagd of veroordeeld in verband met de protesten, aldus de experts.
Maar er blijven berichten komen over arrestaties en detenties, onder wie vrouwen en meisjes die de wet op het dragen van een hoofddoek trotseren, en over familieleden die worden lastiggevallen.
“De nasleep van die protesten in de vorm van intimidatie van families en represailles gaat onverminderd door”, zei Shaheen Sardar Ali, lid van de onderzoeksmissie.
Ze voegde eraan toe dat volgens de Iraanse autoriteiten 22.000 mensen hadden gratie gekregen in verband met de protesten.
“Dit suggereert dat er nog veel meer werden vastgehouden of aangeklaagd. Helaas zijn er geen uitgesplitste gegevens over de aard van de beschuldigingen tegen deze mensen of over degenen die zijn veroordeeld, nog steeds worden vastgehouden of worden aangeklaagd voor hun betrokkenheid bij de protesten.”
Degenen die bij de protesten betrokken waren, worden naar verluidt nog steeds zwaar gestraft, onder meer voor het uitoefenen van rechten die worden beschermd door de internationale mensenrechtenwetgeving, aldus de experts.
Dit ondanks zorgen over een gebrek aan transparantie in gerechtelijke procedures en het niet voldoen aan fundamentele waarborgen voor een eerlijk proces en een eerlijk proces onder de internationale mensenrechtenwetgeving.
Stijging van de doodstraf
“Sinds november 2022 zijn naar verluidt ten minste 26 personen ter dood veroordeeld in verband met de protesten en tientallen anderen zijn beschuldigd van misdrijven waarop de doodstraf staat”, zei mevrouw Sardar Ali.
“Zeven mannen zijn al geëxecuteerd na deze procedures, ontsierd door ernstige beschuldigingen van schendingen van een eerlijk proces, waaronder bekentenissen die onder foltering zijn verkregen.”
Tot op heden heeft de onderzoeksmissie zeven brieven naar de Iraanse regering gestuurd, waaronder herhaalde verzoeken om een bezoek aan het land om informatie te verzamelen die cruciaal is voor haar onderzoeken, die nog moeten worden beantwoord.
De experts hebben dinsdag een ontmoeting gehad met de leidende Iraanse functionarissen, die zijn benoemd in de speciale commissie van de regering die de protesten onderzoekt.
De onderzoeksmissie bereidt voor haar 55e een uitgebreid rapport over haar bevindingen voor aan de Mensenrechtenraade zitting in maart 2024.
Iran antwoordde woensdag in de Raad en weerlegde de beschuldigingen in het rapport van een onevenredige reactie van veiligheidstroepen op de protesten.
