Genève, 21 juni 2023. In zijn preek tijdens de openingsviering van het centraal comité van de Wereldraad van Kerken, Patriarch Bartholomeus (Orthodoxe Kerk, Constantinopel) had het er niet makkelijk mee. Hij bekritiseerde ” de aansluiting van de kerk bij de agressorstaat onder leiding van patriarch Cyrillus.« Hij ziet in deze positie »een scherpe en pijnlijke realiteit (die) al generaties schade heeft berokkend aan de toekomst van het orthodoxe christendom in de Slavische landen”. Hij bidt voor « een einde aan de onnodige en achteloze politisering van de Kerk in Rusland. We kunnen en mogen niet toestaan dat de bewapening van ons christelijk geloof de norm wordt”.
Onmiddellijk na de eredienst, Lutherse bisschop H. Bedford-Strohm, moderator van de centrale commissie, trekt handschoenen aan. Voor hem, als de WCC niet kan zwijgen over onrecht en de oorlog in Oekraïne vanaf het begin heeft veroordeeld, heeft het vooral een roeping tot verzoening. “Als wij als kerken niet eens in staat zijn om bruggen te bouwen in conflicten waar beide partijen zichzelf als christen beschouwen, wie anders? Als we het niet eens zouden proberen, als we gewoon de vijandige activiteiten zouden herhalen van de partijen die tegen elkaar strijden, waar zouden we als kerken dan goed voor zijn? We zouden onze Heer Jezus Christus verraden, van wie de Brief aan de Efeziërs zegt: “Christus is onze vrede” (Efeziërs 2:14)!” Inderdaad, vanaf het allereerste begin, 75 jaar geleden, is de Wereldraad van Kerken op deze weg geweest, zei hij zijn adres aan de centrale commissie.
Daarom, onder leiding van haar algemeen secretaris Jerry Pillaybezocht een WCC-delegatie de orthodoxe kerken in Oekraïne en Rusland om te zien hoe deze kerken zouden kunnen bijdragen aan het herstel van de vrede. Hij nodigde hen uit voor een rondetafel die dit jaar in Genève wordt gehouden. Uitnodiging die de kerken hebben aanvaard.
Fernando Ens, afgevaardigde van de Doopsgezinde Kerk in het centraal comité steunt deze aanpak. Hij gelooft dat het de roeping van de kerk is om gebroken relaties te helen. “We moeten de andere kerken van de twee landen, de orthodoxen, rond de tafel uitnodigen. Ook vrouwen, niet alleen mannen, want die zijn veel meer bezig met relaties« , hij zei.
Oproep aan alle kerken tot voortdurend gebed voor vrede
J. Pillay benadrukt “de rol en verantwoordelijkheid van christenen met betrekking tot gewapende conflicten en dreigingen van gewapend geweld, de bijbelse oproep om vredestichters te zijn, en zorgen over het misbruik van religieuze taal en van religieus gezag om gewapend geweld en invasie te rechtvaardigen of te ondersteunen”.
Bovenal roept de secretaris-generaal de kerken van de hele wereld op om te bidden voor Gods tussenkomst in deze dramatische situatie, want christenen kunnen zich niet tevreden stellen met een politieke analyse. Ze moeten de Schriften openen waar Jezus ons tot vrede roept. “Bidden samen herinnert ons er voortdurend aan dat we door God geroepen zijn om zijn missie in de wereld te vervullen. Gebed stelt ons in staat om ons permanent gecentreerd, gefocust en bemoedigd te voelen… Het geeft ons de wijsheid, de energie en de inspiratie om een verschil te maken”.
Gebed is ook essentieel om het voorstel te steunen om Oekraïens en Russisch-orthodoxen rond een tafel uit te nodigen. Dit riep enkele vragen op in de vergadering. Is het realistisch, te optimistisch? Momenteel wordt er geen verandering van houding waargenomen bij de leiders van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Hoe zet je ze rond de tafel in een context van hete oorlog? Vooral omdat de Russische delegatie in het centraal comité zich beledigd voelde door de woorden van patriarch Bartholomeus.
Bedford-Strohm is hiervan overtuigd: we moeten proberen deze ronde tafel te organiseren. Niemand kent de uitkomst van de dialoog, maar het is zeker dat deze inspanning niet tevergeefs zal zijn. Daarom is gebed essentieel. « Bij de WCC-vergadering in Karlsruhe hebben we gebeden en dat heeft de situatie opgeheven. Gebed brengt ons terug naar onze primaire loyaliteit, namelijk Christus. Wanneer we ons realiseren dat dit niet het geval is, bijvoorbeeld wanneer primaire loyaliteit aan een regering ligt, moeten we elkaar aanspreken. Jezus Christus is onze basis en niets anders”.
Voor J. Pillay moet men niet spreken van optimisme, maar van geloof. In Karlsruhe verklaarde de Wereldraad van Kerken deze oorlog immoreel, onwettig en niet te rechtvaardigen. Maar dat betekent niet dat we inactief moeten blijven. Er is weinig gedaan om een oplossing te vinden voor dit zeer complexe conflict. “Het laat zien dat kerken zich moeten engageren. Maar onze basis moet het evangelie zijn en de oproep van Christus tot vrede”.
Foto: Openingsgebed in de kapel van het Oecumenisch Centrum in Genève / WCC-Hillert
