Zijn vrijlating volgt op een officieel bezoek aan Tadzjikistan van de speciale VN-rapporteur voor vrijheid van religie of levensovertuiging, Nazila Ghanea, vorige maand.
De vervolging en de veroordeling van Shamil Khakimov tot gevangenisstraf
Shamil Khakimov is weduwnaar en gepensioneerde. Hij werd geboren in het kleine dorpje Koktush, in het district Rudaki, Tadzjikistan. In 1976 trouwde hij en verhuisde naar de hoofdstad Dushanbe, waar hij 38 jaar werkte voor OJSC Tajik Telecom als ingenieur kabellijnen. Khakimov had twee kinderen, een zoon en een dochter. In 1989, toen zijn zoon 12 was en zijn dochter 7, stierf zijn vrouw aan kanker. Hij zorgde voor zijn kinderen en is nooit hertrouwd. In 1994 werd hij Jehovah’s Getuige.
Op 4 juni 2009 hadden zestien Jehovah’s Getuigen een vreedzame bijeenkomst in een privé-appartement in Khujand om de Bijbel te lezen en te bespreken. Elf functionarissen, waaronder functionarissen van het Staatscomité voor Nationale Veiligheid, drongen het appartement binnen, doorzochten het evenals de deelnemers aan de bijeenkomst, namen hun bijbels en andere religieuze publicaties in beslag. Verschillende Jehovah’s Getuigen werden vervolgens naar het hoofdkwartier van het Staatscomité voor Nationale Veiligheid gebracht, waar ze zes uur lang werden ondervraagd. Op een onbepaalde datum is tegen hen een strafzaak gestart.
De zaak werd in oktober 2009 geseponeerd na de jaarlijkse OVSE Human Dimension Implementation Meeting in Warschau, waar zijn gevangenschap openbaar werd gemaakt. De officier van justitie heropende de strafzaak later echter op basis van andere aanklachten.
In september 2019 veroordeelde de rechtbank van Khujand Khakimov tot zeven en een half jaar gevangenisstraf. De rechtbank legde ook een verbod op van drie jaar op zijn religieuze activiteiten na het uitzitten van zijn straf. Hij verloor een beroep op 9 oktober 2019.
In maart 2021 werd Khakimovs oorspronkelijke straf van 7,5 jaar verminderd met twee jaar, drie maanden en tien dagen. Hij kreeg per brief te horen dat zijn ambtstermijn werd omgezet als gevolg van de amnestiewet van Tadzjikistan.
In september 2021 werd zijn straf nog een jaar verlaagd.
In september 2021, terwijl hij in de gevangenis zat, stierf zijn zoon aan een hartaanval. Hij mocht zijn begrafenis niet bijwonen.
In oktober 2021 werd gemeld dat de gezondheid van Khakimov sterk was verslechterd.
Gezondheid
Sinds 2007 leed hij aan ernstige problemen met de bloedsomloop in zijn onderste ledematen, waarvoor een operatie nodig was. Zijn toestand verslechterde in 2017, waardoor een aanvullende operatie nodig was, die dat jaar werd uitgevoerd. Door een slechte vasculaire circulatie genazen zijn operatiewonden niet. Hij had een open beenzweer toen hij op 26 februari 2019 werd gearresteerd en vervolgens in voorlopige hechtenis werd genomen. Ondanks zijn gezondheidssituatie werd het detentiebevel 3 keer verlengd, met een duur van in totaal 6 maanden en 13 dagen.
In detentie leed Khakimov ook aan hartaandoeningen, atherosclerose van de benen, spataderen en gangreen in een vroeg stadium in zijn linkervoet. Hij verloor ook het gezichtsvermogen in zijn rechteroog en kon nauwelijks uit zijn linkeroog zien vanwege progressief glaucoom. Op 31 oktober 2022 ontving hij een certificaat waaruit bleek dat hij nu een handicap van groep 2 had.
Internationale verontwaardiging
De internationale gemeenschap was zeer actief in de zaak van Khakimov:
USCIRF (United States Commission on International Religious Freedom) publiceerde talrijke persberichten (bijv. koppeling) en adopteerde hem als slachtoffer van VvE (koppeling), zie ook Twitter (koppeling)
IRFBA (International Religious Freedom or Belief Alliance) voorzitter (Fiona Bruce) schreef aan president Rahmon van Tadzjikistan (zie Twitter koppeling)
Speciale VN-rapporteur voor vrijheid van religie of levensovertuigingpleitte ook Nazila Ghanea in zijn voordeel (zie koppeling) en ook haar voorganger Ahmed Shaheed (zie koppeling)
Amerikaanse ambassadeur bij Large Rashad Hussainzien koppeling
Amerikaanse senator Marco Rubio, zien koppeling
VN Mensenrechtencomité (CCPR): Op 19 maart 2021 verzocht het Tadzjikistan “er onverwijld voor te zorgen dat [Mr. Khakimov] adequate medische behandeling krijgt in een gespecialiseerde medische instelling in overeenstemming met zijn zorgbehoeften, en waarvoor een alternatief voor gevangenisstraf is verzekerd [Mr. Khakimov]terwijl zijn zaak in behandeling is bij de [CCPR].” Dit verzoek werd herhaald op 18 juni en 13 september 2021, zonder resultaat
Op 8 november 2022 diende Khakimov een formeel verzoek in verzoekschrift voor zijn vrijlating aan de president van Tadzjikistan. Hetzelfde verzoekschrift werd ingediend bij het Openbaar Ministerie, het Ministerie van Justitie, het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Ombudsman.
Op 10 november heeft de Toezichthouder beroep aangetekend bij de hoge Raadmet het verzoek zijn zaak te heropenen en terug te draaien, op basis van het vonnis uit 2022 van de VN-Mensenrechtencomité (CCPR) die het verbod van Tadzjikistan op Jehovah’s Getuigen onwettig en ongegrond verklaarde.
Op 11 november a privé klacht/beroep werd aangespannen tegen de beslissing van de rechtbank die weigerde Shamil vrij te laten op basis van zijn slechte gezondheid.
Registratie en verbod van Jehovah’s Getuigen
Jehovah’s Getuigen zijn al meer dan 50 jaar actief in Tadzjikistan. In 1994 werd hun organisatie (RAJW) geregistreerd door de toenmalige Staatscommissie voor Religieuze Zaken op grond van de wet « Over religie en religieuze organisaties » van 8 december 1990 (de « Religiewet van 1990 »). Op 15 januari 1997 werd de RAJW opnieuw geregistreerd met nationale status onder de wijzigingen van de religiewet van 1990. Op 11 september 2002 heeft de Staatscommissie voor Religieuze Zaken de activiteiten van de RAJW voor drie maanden opgeschort voor huis-aan-huispropaganda en propaganda op openbare plaatsen.
Op 11 oktober 2007 heeft het Ministerie van Cultuur de RAJW verboden, het handvest nietig verklaard en vastgesteld dat de registratie van de RAJW op 15 januari 1997 onwettig was. Het concludeerde dat de RAJW herhaaldelijk de nationale wetgeving schond, waaronder de grondwet van Tadzjikistan en de religiewet van 1990, door religieuze publicaties op openbare plaatsen en huis-aan-huis te verspreiden.
