De afgelopen maanden hebben verschillende waarnemers de huidige politieke situatie, waaronder de crisis in Oekraïne, vergeleken met een nieuwe Koude Oorlog. Deze veronderstelling lijkt onjuist; de huidige stand van zaken in de wereld is veel gecompliceerder dan dat.
Sommige van de machtigste naties van de planeet gebruiken misschien nog steeds de terminologie van de Koude Oorlog, zoals John Foster Dulles deed in de jaren vijftig: « Als je niet met ons bent, ben je tegen ». Maar tegenwoordig reageren veel landen, waaronder India, meer afgemeten, vooral na de onaanvaardbare Russische invasie van Oekraïne.
Velen noemen de houding van India ‘neutraal’; zo merkte de bekende commentator R Prasannan in The Week op dat premier Narendra Modi ‘neutraal bleef in de Russische oorlog tegen Oekraïne, zich ervan bewust dat het helemaal niet ‘immoreel’ is om neutraal te blijven wanneer je wordt gevraagd tussen schurken te kiezen. Het is eerder deugdzaam om neutraal te zijn.”
In deze gepolariseerde context is het interessant om de positie van China te bekijken, vooral wanneer Wang Yi, de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, net met een ‘boodschap’ in Delhi is geland.
Vanaf het begin is het Westen in paniek geweest over een nieuwe alliantie tussen China en Rusland. Maar tot nu toe is niets definitief.
Begin februari was Vladimir Poetin het eerste staatshoofd dat Xi Jinping in twee jaar tijd ontving. De Russische president ging zogenaamd naar de opening van de Olympische Winterspelen in Peking. De ontmoeting resulteerde in de gezamenlijke verklaring van 4 februari waarin melding werd gemaakt van een ‘geen grenzen’-partnerschap tussen China en Rusland. Dat was natuurlijk voordat Poetin zijn legers naar Oekraïne stuurde.
Een slap schijnhuwelijk?
Sindsdien lijkt Peking, door de verklaringen van zijn minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi, ‘grenzen’ te hebben gesteld aan zijn vriendschap met Moskou; het is zeker geen onvoorwaardelijke vriendschap meer.
War on the Rock, een platform voor analyse en commentaar op buitenlands beleid en nationale veiligheidskwesties, noemt China’s strategische beoordeling van Rusland terecht ‘meer gecompliceerd dan je denkt’.
Bijdrager Yun Sun noemde de ‘schijnbaar enthousiaste gezamenlijke verklaring’ die was afgegeven nadat president Poetin zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping in Peking had ontmoet: “Je zou kunnen aannemen dat China de Russische aanval op Oekraïne zou steunen. De waarheid is echter heel anders.”
De auteur legde uit dat de aard van de Chinees-Russische relatie niet gemakkelijk te definiëren is: “Is het zo stevig als een alliantie? Of zo fragiel als een verstandshuwelijk? De waarheid is dat de relatie geen van beide is.”
Zonder een definitief antwoord op de vraag te geven, blijft het punt dat de positie van China zich de afgelopen weken snel heeft ontwikkeld.
De Xi-Biden-top
Om een duidelijker beeld te krijgen van wat er zou kunnen gebeuren met het bezoek van Wang Yi aan Delhi, is het noodzakelijk om te kijken naar de twee uur durende virtuele top tussen de Amerikaanse president Joe Biden en zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping.
In zijn inleiding merkte Xi op dat het internationale landschap grote nieuwe ontwikkelingen heeft doorgemaakt en dat de heersende trend van vrede en ontwikkeling voor serieuze uitdagingen staat. Hij voegde eraan toe: « De crisis in Oekraïne is niet iets dat we willen zien. »
Xi voerde aan dat landen “niet naar het punt van ontmoeting op het slagveld mogen komen. Conflict en confrontatie zijn in niemands belang, en vrede en veiligheid zijn wat de internationale gemeenschap het meest moet koesteren.”
Een positie ver weg van de ‘no limits’-vriendschap met Rusland.
Een commentator schreef terecht: « Ik denk dat het vrij duidelijk is dat China een kant heeft gekozen: China. »
Dat deed India eerder ook, tot groot ongenoegen van de westerse mogendheden.
Xi gebruikte echter twee Chinese gezegden om het Westen de schuld te geven en Rusland te verdedigen: « Laat hij die de bel aan de tijger bond, hem afdoen » – wat verwees naar de onverzettelijkheid van de VS (en Oekraïne voor de oorlog) – en « Er zijn twee handen nodig om te klappen. »
Het Witte Huis was het ermee eens dat het videogesprek tussen de twee presidenten constructief was: “Ze gaven hun teams opdracht om onmiddellijk gevolg te geven aan en concrete acties te ondernemen om de betrekkingen tussen China en de VS weer op het spoor van gestage ontwikkeling te brengen, en respectieve inspanningen te leveren voor de juiste regeling van de Oekraïne-crisis.”
Dit kan enige tijd duren, maar in de tussentijd moet India zijn plaats tussen extreme posities vinden en terwijl Delhi de inval van de Russische legers op het grondgebied van Oekraïne veroordeelt, moet Delhi zijn eigen belangen voor ogen houden. Overigens doen de Russen het erg slecht op het slagveld, iets wat implicaties/lessen heeft voor het geval Peking een ongeluk in Taiwan plant.
Vergaderingen na vergaderingen
In de tussentijd is Delhi getuige van een vlaag van VIP-bezoeken, voornamelijk om de Modi Sarkar aan te sporen om de kant van Oekraïne te kiezen. De eerste was de nieuw benoemde premier van Japan, Fumio Kishida. Op uitnodiging van premier Modi bracht Kishida twee dagen door in Delhi voor de 14e India-Japan jaarlijkse top.
Vervolgens volgde een virtuele ontmoeting tussen Modi en premier van Australië Scott Morrison op de eerste virtuele top van 4 juni 2020, toen de relatie werd verheven tot een alomvattend strategisch partnerschap.
Dat is niet alles, twee belangrijke Amerikaanse functionarissen – Victoria Nuland, ondersecretaris, en Donald Lu, adjunct-secretaris – zullen in Delhi zijn voor overleg voorafgaand aan de 2+2-dialoog in april (wanneer de Israëlische premier zijn eerste bezoek brengt aan naar de hoofdstad).
Men mag de Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss niet vergeten, die naar verwachting later deze maand in Delhi zal zijn.
Bezoek van Wang Yi
In dit verband is het interessant om het bezoek van de Chinese minister van Buitenlandse Zaken aan Delhi te zien. Het is cruciaal om de eenvoudige reden dat India een voortdurende militaire confrontatie heeft met China (die door het Westen is genegeerd).
Op 11 maart vond de 15e ronde China-India Corps Commander Level Meeting plaats op het ontmoetingspunt van Chushul-Moldo. Volgens een gezamenlijke verklaring: “De twee partijen hebben hun besprekingen van de vorige ronde op 12 januari 2022 voortgezet voor de oplossing van de relevante problemen langs de LAC in de westelijke sector. Ze hebben hierover uitvoerig van gedachten gewisseld, in overeenstemming met de richtlijnen van de staatsleiders om zo snel mogelijk te werken aan de oplossing van de resterende problemen.”
Beide partijen kwamen overeen om de veiligheid en stabiliteit op de grond in de westerse sector in de tussentijd te handhaven en een dialoog te voeren via militaire en diplomatieke kanalen “om zo snel mogelijk tot een wederzijds aanvaardbare oplossing van de resterende problemen te komen.” Dit lost het probleem niet op.
Wangs bezoek is ook om verschillende redenen belangrijk. Er gaan geruchten dat de Chinese minister van Buitenlandse Zaken een ‘geschenk’ naar India zou kunnen brengen. Weet je nog, in het voorjaar van 2017, toen de Chinese ambassadeur in India wat ‘vroege oogst’ aan de grens beloofde, werd het een paar maanden later gevolgd door de Doklam-aflevering. Pas altijd op voor Chinese ‘geschenken’!
Wat de grenskwestie betreft, zou er een terugtrekkingsaanbod kunnen zijn in Depsang, Demchok en Hot Springs (hoewel Peking al heeft aangekondigd dat het zijn troepen uit de laatste plaats heeft teruggetrokken). Het mag in ieder geval geen ‘cadeau’ worden genoemd, aangezien het de PLA was die de status quo in mei 2020 in de eerste plaats veranderde.
Wat nog belangrijker is, is dat men zich moet realiseren dat de oorlog in Oekraïne China heeft gedestabiliseerd en verschillen heeft veroorzaakt in de top van de partijleiding. De Nikkei in Tokio schreef: “Het is veilig om aan te nemen dat er een diversiteit aan meningen blijft bestaan onder de topleiders van China over Oekraïne. Het is zelfs aannemelijk dat sommige vaste commissieleden zich afvragen of het wel verstandig is om vast te houden aan het huidige standpunt van de kant van Poetin.” Het voegde eraan toe: “Chinese netizens waren vocaal. De een zei dat wat Rusland doet in Oekraïne gelijk staat aan wat Japan deed in het noordoosten van China (in 1932 creëerde Japan de marionettenstaat Manchukuo). De invasie van Rusland is nauwelijks een ontwikkeling die het Chinese volk kan steunen.”
Verder is de economie het gaat niet goed met het Middenrijk. Li Keqiang, de premier, is eerder deze maand gezien tijdens de Twin Meetings; Xi lijkt voorlopig enkele van zijn grootse projecten te hebben opgegeven.
Eindelijk, het 20e congres doemt op aan de horizon; grote veranderingen zullen plaatsvinden in de centrale leiding. Xi moet op zijn stappen letten; hij wordt er elke dag aan herinnerd dat China heel weinig vrienden heeft. In deze omstandigheden zal Wang Yi in Delhi landen.
Voor India zit er maar één ding op: zijn eigen belangen voor ogen houden en dienovereenkomstig zijn eigen buitenlands beleid vormgeven. Vriendschap met China kan wachten.
De schrijver is een bekend auteur, journalist, historicus, Tibetoloog en China-expert. De geuite meningen zijn persoonlijk.
