Enkele dagen later lag het grootste deel van de in deze oproep geschetste voorwaarden op de onderhandelingstafels, in Genève en Brussel.
De eerste resultaten van deze gesprekken waren negatief, zowel bilateraal in de VS als in de NAVO en de OVSE. Europavan zijn kant, buiten de onderhandelingen gehouden, kon alleen genoegen nemen met extra geneuzel, wat zijn hoogtepunt vond in de gezamenlijke Borrell – Le Drian persconferentie, een trieste echo van alles wat eerder was gezegd door de directe deelnemers aan de onderhandelingen .
Nogmaals, Europa, nu geleid door Emmanuel Macron, wordt behandeld als louter een vazal, en het lijkt resoluut toe te geven aan deze behandeling, een slachtoffer van zijn structurele strategische tekortkomingen. Emmanuel Macron, die onlangs door de Verenigde Staten werd uitgedaagd in de Australische onderzeebootaffaire (een contract ter waarde van tientallen miljarden werd opgezegd), staat daardoor voor de uitdaging een geopolitiek Europa te organiseren.
Europa heeft alleen wat het verdient: het gebrek aan geloofwaardigheid en onafhankelijkheid ten opzichte van de ‘rijken’, wat die ook mogen zijn, berooft het van een strategische rol in de wereld.
Toch is het in deze geloofwaardigheid en onafhankelijkheid dat de oplossing ligt om een echte toegevoegde waarde te vertegenwoordigen aan de onderhandelingstafels, die tot doel hebben de uitdagingen van onze wereld te definiëren en te beheren.
Laten we kort de achtergrond van deze kwesties bekijken. Zou Poetin, als een doordachte provocatie, de Kennedy van de 21e eeuw zijn, in staat om nee te zeggen tegen een opmars, tegen de aanwezigheid aan zijn grenzen van troepen die als vijanden worden beschouwd, zoals het geval was tijdens de Cubaanse crisis op het hoogtepunt van de Koude Oorlog? Oorlog? Het antwoord is nee, zowel omdat de toenadering tussen de twee persoonlijkheden velen zou schokken, als omdat we vergeten wat de Amerikaanse president en Nikita Chroesjtsjov destijds belichaamden: het antagonisme, de permanente confrontatie van twee visies op de wereld, twee visies die beide de VS en de USSR wilden exporteren en opleggen, binnen grenzen bepaald en afgebakend door politieke, militaire, industriële, sociale, culturele en religieuze muren…
De USSR is echter al 30 jaar dood, ondanks het feit dat sommige Russen en het Westen het een zeer « comfortabele » vijand vonden. Rusland is geen remake van de USSR, nostalgie schrijft geen geschiedenis, degene die nog moet worden geschreven. Rusland probeert niet, zoals de USSR, te exporteren en te dwingen, maar om volwaardig deel uit te maken van een wereld die op zoek is naar nieuwe evenwichten, waarin niemand zichzelf zou moeten opdringen.
Daarom is het mislukken van deze eerste onderhandelingsronde niet verwonderlijk. Er moet in onszelf een echte culturele en mentale revolutie worden ondernomen, om af te zien van wat nog steeds lijkt op Hollywood- en manicheïstische constructies geïnspireerd door Yan Flemming, John Le Carré of Gérard de Villiers; intellectuele steigers die erop gericht zijn een fictieve realiteit te legitimeren, die van een wereld die ad vitam voor altijd de verlengingen van een zogenaamd gegronde confrontatie moet spelen.
Een gevaarlijk spel voor de veiligheid van Europa en daarbuiten, voor die van de wereld.
Er wordt vaak gezegd dat het de roeping van de NAVO was om tegen het Warschaupact in te gaan en dat de verdwijning van dit laatste had moeten leiden tot de verdwijning van het Bondgenootschap, of in ieder geval logischerwijs tot een herdefiniëring van zijn ambities en logica. Dit was niet het geval. Integendeel. De mentale en operationele algoritmen van de NAVO zijn gebaseerd gebleven op en berekend op modellen die voorstellen dat Rusland de slechtste bedoelingen had, en dat waren die van de USSR: internationalistische ambities van offensieve export en het opleggen van een marxistisch sociaal-cultureel, economisch en politiek model, dat in feitelijk volledig verdwenen in het Rusland van de eenentwintigste eeuw. We zijn van eeuw veranderd, maar helaas niet onze manier van denken over de wereld.
Het Rusland van vandaag lijkt echter meer dan ooit op ons. Vanuit China of Centraal-Azië gezien is het een resoluut Europese mogendheid. Persoonlijk denk ik zelfs dat het te hard probeert om ons te kopiëren, omdat zijn identiteiten, zijn specifieke kenmerken, zijn economie, zijn sociale leven, zijn tradities, zijn culturen en zijn reflexen moeten worden geanalyseerd in een logica van lofprijzing van verschillen in plaats van een logica van confrontatie te inspireren. Dit analytisch pavlovisme is anachronistisch en betreurenswaardig. Het verhindert dat we kunnen nadenken over de werkelijkheid en haar mogelijkheden.
Laten we regionale vraagstukken niet omvormen tot mondiale vraagstukken. Dit zijn niet, dit zijn niet langer twee visies op de wereld die tegenover elkaar staan. Het is geen nazisme tegen de vrije wereld, het is geen marxisme tegen de vrije wereld. Wereldvrede kan niet langer gegijzeld worden door regionale belangen. De 21e eeuw moet ons ertoe aanzetten om het bestaan van een polycentrische wereld toe te geven die moet worden gestabiliseerd, een wereld waarin globalisering niet rijmt met uniformiteit, maar waar ze de rijkdom aan verschillen handhaaft ten dienste van nieuwe geopolitieke harmonieën.
